Nieuwe Omgevingswet maakt het makkelijker, sneller en overzichtelijker voor ondernemers

13 december 2023 11:07

• Financieel & Juridisch

We werken aan een gezonde, veilige en duurzame leefomgeving

Na jarenlange voorbereiding treedt de nieuwe Omgevingswet in werking. Het idee achter de wet is dat de leefomgeving beter beschermd wordt en dus staat de gezondheid van mens en milieu centraal. Het heeft belangrijke gevolgen voor ondernemers die nieuwe plannen ontwikkelen. De wet moet het ook makkelijker maken, want er komt nog maar één loket voor alle vergunningen. De Omgevingsdienst Regio Arnhem is er klaar voor, zo laat directeur Ruben Vlaander weten. Wat verandert er voor de ondernemer?

Omgevingsdiensten zijn regionale uitvoeringsorganisaties die voor gemeenten en provincies taken op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving met betrekking tot milieu uitvoeren. Omgevingsdienst Regio Arnhem werkt in opdracht van tien gemeenten in de regio en provincie Gelderland en verzorgt in deze regio de vergunningen, het toezicht en handhaving op het gebied van milieu, bouw en leefomgeving. “We werken aan een gezonde, veilige en duurzame leefomgeving,” verduidelijkt Ruben Vlaander. “Maar ons werk verandert. Als je kijkt naar ons werk van vijf jaar geleden, dan is er veel veranderd.” Hij legt uit dat de maatschappij anders kijkt naar de leefbaarheid en economische ontwikkeling niet automatisch meer op nummer één zet.

Vanaf 1 januari 1 wet en 1 loket

De Omgevingswet bundelt 26 bestaande wetten, waaronder de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), de Wet ruimtelijke ordening, de Wet natuurbescherming en de Waterwet. Ook het Activiteitenbesluit en het Bouwbesluit worden vervangen. Duizenden bestaande bestemmingsplannen worden komende jaren gebundeld in één omgevingsplan per gemeente. “Als omgevingsdienst willen we de dienstverlening naar burgers en ondernemers verbeteren. Voor ondernemers en ook de inwoners wordt het vanaf 1 januari eenvoudiger een vergunning aan te vragen. Dat is de kern van de wet.” In de Eerste Kamer was recentelijk nog veel te doen over de haalbaarheid van de uitvoering, met name het digitale stelsel. “Wat betreft het VTH-gedeelte (red. vergunning, toezicht en handhaving) zijn we er klaar voor”, weet hij. “In het nieuwe jaar valt iedere vergunningaanvraag onder het nieuwe toezicht. Ik ben geen IT-er, maar ons gedeelte van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) is voldoende stabiel.” Dit DSO is feitelijk het loket waar alle aanvragen binnenkomen. Waar voorheen voor een enkel project nog wel eens drie tot vijf aanvragen ingediend moesten worden bij vaak verschillende partijen volstaat nu één aanvraag en één loket. “Aan achterkant bekijken de verschillende bevoegde gezagen of een aanvraag kan en mag. Daar merkt de aanvrager niets van.”

Snellere procedures, maar graag vooraf overleg

De Omgevingswet zal het ondernemen voorspelbaarder maken, procedures sneller en goedkoper laten verlopen, en regels overzichtelijker maken voor burgers en bedrijven. “Interessant is de doorlooptijd van een aanvraag”, vervolgt Ruben Vlaander. “Voor bouwvergunningen en omgevingsvergunningen geldt al een termijn van acht weken, die eventueel verlengd kan worden met zes weken. Dat gaat straks ook gelden voor milieuvergunningen. Daarna moet de vergunning toegekend dan wel afgewezen worden. Daar valt voor ondernemers een enorme winst te behalen, want voorheen kon dat makkelijk oplopen tot 26 weken.” Hij geeft ook aan dat het best spannend gaat worden. “Het begint al dat een aanvraag volledig moet zijn en dat is lang niet altijd het geval. Dat snap ik best, want de regelgeving rondom ruimtelijke ordening zijn veel complexer dan bijvoorbeeld verkeersregels. Ik zou hier een tip willen geven aan ondernemers: zorg dat de aanvraag compleet is, laat je daar goed over adviseren, dan kunnen wij sneller de vergunning verlenen.” Een onvolledige aanvraag kan ODRA niet in behandeling nemen en wordt dus afgewezen. “We stemmen een aanvraag graag van tevoren goed af met de ondernemer, zodat we zeker weten dat de aanvraag goed en volledig is en of het past in de leefomgeving.” Ook checkt ODRA liever aan de voorkant of de plannen passen in de omgeving. “Een grote productiefaciliteit in het centrum van de stad gaat het niet halen, dat zal een ondernemer ook begrijpen. Maar er is vaak een ‘grijs gebied’ dus bespreken we dat liever voorafgaand van een vergunningsaanvraag of de plannen reëel en haalbaar zijn”, aldus de directeur van ODRA.

Lokale afwegingsruimte

Met het van kracht worden van de Omgevingswet komt er meer aandacht voor gezondheid van mens en milieu. “We hebben er allemaal belang bij dat het milieu en de leefomgeving gezond en veilig zijn en dat we duurzame oplossingen vinden voor de maatschappelijke opgaves”, schetst Ruben Vlaander. “Met allemaal bedoelen we bedrijven, overheden en inwoners. Maar de verantwoordelijkheid voor het voorkomen van milieuschade ligt ten principale bij de bedrijven. Wij zijn van vergunningen, toezicht en handhaving.” Bedrijven moeten hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen. Dat wordt ook makkelijker, want het voordeel van de Omgevingswet is dat het veel inzichtelijker en voorspelbaarder is wat er in de regio kan en mag. Regionaal kan de wet wat specifieker aangevuld worden. “We leven in een regio met veel logistiek; met grote vaarwegen, een knooppunt van snelwegen en goede verbindingen op het spoor, ook met Duitsland. Lokale bestuurders hebben lokale afwegingsruimte. De regio Arnhem-Nijmegen is redelijk vooruitstrevend en zet de ambitie voor de luchtkwaliteit en geluidsnormen wat hoger. Mocht een ondernemer overwegen te verhuizen naar een regio waar de normen minder scherp zijn, nodig ik die uit om koffie te komen drinken om hem te overtuigen in wat voor een prachtige regio we hier leven en ondernemen.”

Aan de slag

In de Eerste Kamer vond een pittige discussie plaats over de invoering van de Omgevingswet. Op 1 november werd met ruime meerderheid een motie aangenomen die uitspreekt dat het onverantwoord is om op 1 januari 2024 de Omgevingswet in te voeren. Demissionair minister Hugo de Jonge noemde de motie ‘onwerkbaar’ en wees erop dat de Eerste Kamer in maart heeft ingestemd met de uitvoering van de Omgevingswet. Een woordvoerder van de minister zei: “Systemen zijn ingeregeld, werkprocessen en lokale regelingen zijn aangepast. Terugdraaien daarvan is niet mogelijk.” De Vereniging van Nederlandse Gemeenten is het daarmee eens: “In aanloop naar het aangevraagde debat willen we als VNG aangeven dat wij met gemeenten achter de wet staan en dat een eventueel uitstel onverantwoord is. Terugkomen op genomen besluiten nu iedereen bezig is met de voorbereiding, is onbezonnen.” Voor ODRA betekent de wet vooral een cultuuromslag. “We moeten nog meer leren denken vanuit het perspectief van de gebruikers, lees ondernemers”, legt Ruben Vlaander uit. “We zijn als ODRA al een tijd bezig om de omslag te maken naar meer integraal en gebiedsgericht werken. Ondanks een goede voorbereiding intern, zal de invoering van de wet niet vlekkeloos verlopen. We hebben 250 mensen in de uitvoering en dan gaat er altijd wel wat mis. Dat was voorheen ook. Je kunt niet alles dichtregelen met wetten en kaders. Het uitgangspunt van de Omgevingswet is dat we bij initiatieven met alle betrokken partijen aan de voorkant meer samenwerken. Dat geeft zowel de initiatiefnemer als omwonenden sneller duidelijkheid. Ik denk dat dat aansluit bij de huidige vraag vanuit de samenleving, of je de Omgevingswet nu invoert of niet. Dat zal meer van onze medewerkers en diensten gaan vragen. Ik denk dat het vooral van belang is dat we straks een goed werkend digitaal stelsel hebben en dat we aan de gang gaan. Waar nodig kunnen we de wet na invoering nog wel moderniseren en verbeteren.” «

Bedrijven moeten hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen

Interessant artikel? Deel het: