HOGESCHOOL VAN ARNHEM EN NIJMEGEN: Sociaaleconomische gezondheidsverschillen agenderen en aanpakken
2 juli 2021 10:49
Mensen met een lage opleiding of laag inkomen leven gemiddeld 7 jaar korter en kampen met 15 minder gezonde levensjaren. Met focuspunt Health werken docenten, onderzoekers en studenten van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) samen met onder meer werkgevers/ managers en beleidsmedewerkers én de doelgroep aan bewustwording en oplossingen.
Aanjagers van focuspunt Health zijn de programmamanagers Lisbeth Verharen en Miranda Laurant, respectievelijk lector Versterken van Sociale Kwaliteit en lector Organisatie van Zorg en Dienstverlening. Doel is het opzetten en ondersteunen van een integrale aanpak gericht op het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. In haar essay ‘Gezondheidsverschillen voorbij’ beschrijft de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving, een onafhankelijk adviesorgaan voor regering en parlement, significante gezondheidsverschillen tussen (groepen) mensen. Met name door sociaal-economische omstandigheden. De Raad bestempelt de verschillen als een oorzaak van hogere zorguitgaven en lagere arbeidsparticipatie en pleit daarom voor actie.
FOCUSPUNTEN
De HAN ziet het essay als steun in de rug en erkenning voor het feit dat de organisatie al in 2016 focuspunten voor onderwijs en onderzoek benoemde, gekoppeld aan maatschappelijke uitdagingen: Health, Smart Region en Sustainable Energy & Environment. Lisbeth: “Mensen met een lage opleiding of laag inkomen leven gemiddeld 7 jaar korter en kampen met 15 minder gezonde levensjaren. Met focuspunt Health werken we aan bewustwording van professionals, onderzoekers, docenten en studenten én aan praktische oplossingen. De mensen waar we ons met Health op richten vormen een diverse groep; ouderen en jongeren, laag geletterden, mensen met schulden, lage inkomens, slechte huisvesting, weinig opleiding, een kwetsbare gezondheid of ongezonde leefstijl.” “Leefstijlverbetering en het aanleren van gezondheidsvaardigheden helpt, maar is slechts een deel van het verhaal’, beklemtoont Miranda. “Het gaat ook om het verbeteren van de woon-, werk- en leefomgeving en de toegang tot voorzieningen, bijvoorbeeld sportactiviteiten. Deze brede benadering betekent dat we ook de rol die de wet- en regelgeving landelijk en lokaal speelt tegen het licht houden. Samen met bijvoorbeeld de gemeente Arnhem en Nijmegen ontwikkelen, implementeren en evalueren we innovaties die bijdragen aan het verkleinen van deze gezondheidsverschillen. We kiezen hierbij voor een integrale benadering en inclusieve aanpak en gaan uit van het perspectief van de mensen waar het om gaat. Op welke manier kunnen en willen zij vorm geven aan hun bestaan? We doen het samen met de mensen, niet vanuit het idee dat wij weten wat goed voor hun is.”
BREDE BENADERING
“In veel gevallen is er een meervoudige problematiek, daarom is het logisch dat we deze benaderen vanuit brede thema’s als wonen, leven, werken, welzijn en zorg”, zegt Lisbeth. “Onze docenten, onderzoekers en studenten doen samen met externe organisaties en de doelgroep praktijkgericht en sectoroverstijgend onderzoek. Bewustwording is stap één om zaken anders en slimmer te organiseren en nieuwe concepten te bedenken, zoals de inzet van e-health-instrumenten. Die moeten dan wel functioneel, toegankelijk en gebruiksvriendelijk zijn. Zo is het maken van een app voor mensen met diabetes bijvoorbeeld een gezamenlijke uitdaging voor studenten ICT, Verpleegkunde en Media & Design.”
WIE VOELT ZICH VERANTWOORDELIJK
“Om een probleem aan te pakken is het belangrijk te weten wie zich verantwoordelijk voelt er wat aan te doen. Is dat het individu? Is dat de sociale-, fysieke of werkomgeving? Of is dat het beleid, wet- en regelgeving? Wij gaan uit van een gedeelde verantwoordelijkheid en het samen tot oplossingen komen”, kadert Miranda. Als voorbeeld beschrijft ze de praktijkvraag van twee zorginstellingen. “Verzorgenden van boven de vijftig jaar verzuimden beduidend meer dan hun jongere collega’s. Waarom? Uit onderzoek van het lectoraat Human Resource Management bleek dat één op de vier ook nog mantelzorger was en een thuissituatie had die aandacht opeiste. In feite leverden zij driedubbele zorg. Die druk was voor veel mensen te hoog. Er is een trainingsprogramma ontworpen gericht op het management, HR en de werkers met als insteek: signaleer en meld in een vroeg stadium als er iets speelt. Zo maak je het probleem bespreekbaar en kun je aan een oplossing werken. Welke dat is zal per geval verschillen. Deze training is uitvoerig getest en ze is nu breed beschikbaar voor organisaties die willen werken aan hun verzuimbeleid.”
Academie Educatie onderzocht de kansenongelijkheid in het onderwijs, met als uitkomst dat kinderen met een lage sociaal- economische achtergrond bij vergelijkbare prestaties een lager advies krijgen voor het voortgezet onderwijs. Leerkrachten en ouders werden zich bewust van het gegeven dat testen en selecteren op jonge leeftijd er onbedoeld aan kan bijdragen dat talenten niet goed benut worden en kansenongelijkheid vergroot. Hoe voorkom je dat? Dit is een belangrijke vraag voor het (basis)onderwijs.
ROL PAKKEN
“In organisaties is de aandacht overwegend gericht op het werkproces. Uitval door privéproblemen is vervelend, maar die horen niet op het werk is de gedachte.” Een misvatting, vindt Miranda. “Weet u als werkgever bijvoorbeeld hoeveel werknemers moeite hebben met lezen en schrijven? 2,5 miljoen Nederlanders zijn laaggeletterd. Grote kans dat ook een of meerdere van uw medewerkers hier problemen mee heeft, voor het werkproces is het belangrijk hier zicht op te hebben.” “Wie sociale en/of financiële problemen heeft kan niet goed functioneren, dat is alom bekend”, voegt Lisbeth toe. “Werkgevers hebben er alle belang bij dat medewerkers gezond zijn. Toch is de achterliggende oorzaak van verzuim vaak onvoldoende bekend, of wordt als zo ingewikkeld ervaren dat er geen oplossing is.” Lisbeth en Miranda roepen organisaties op die willen bijdragen aan het verkleinen van sociaal- economische gezondheidsverschillen. “Wij willen graag samen met werkgevers optrekken om aandacht te besteden aan dieperliggende factoren die mensen beletten volwaardig mee te doen. Wilt u met ons samenwerken of meer informatie over wat u kunt doen, neem dan met ons contact op via health@han.nl.”
Lisbeth: “We bekijken per vraag waar, door wie en hoe deze het best kan worden opgepakt. Bijvoorbeeld, studenten kunnen onderzoek doen tijdens stages, specifieke studentopdrachten of onderzoeksprojecten opzetten. De uitkomsten en ontwikkelde producten zijn direct van toepasbaar in uw werkpraktijk.” Stip op de horizon wat betreft het verminderen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen is 2040. Die stip hanteert ook de RVS en de Kennis & Innovatie agenda met betrekking tot Gezondheid en Zorg. De HAN wil samen met organisaties de schouders eronder zetten om de gezondheidsverschillen tussen de laagste en hoogste sociaaleconomische groepen met 30 procent te verkleinen.
HAN
Kapittelweg 33, 6525 EN Nijmegen
Reacties op dit artikel
Reactie plaatsen? Log in met uw account.