“De kernwoorden voor innovatie en duurzaamheid is eigen verantwoordelijkheid”

18 april 2018 09:45

Innovatie en duurzaamheid zijn woorden die we te pas en te onpas in de media tegenkomen. Sterker nog, het dreigen containerbegrippen te worden, waarmee de aandacht ervoor afneemt en de waan van de dag regeert. En dat moet worden voorkomen, niet alleen vanwege mens en milieu, maar ook omdat bedrijven dan kansen laten liggen die hen vooruit kunnen helpen. Dat vonden de 8 deelnemers aan het Tafelgesprek, met als thema Duurzaamheid & Innovatie.

Pieter Diphoorn van de Kamer van Koophandel vindt dat beide begrippen onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. “Wil je als bedrijf succesvol zijn, dan moeten duurzaamheid en innovatie op allerlei onderdelen in evenwicht zijn. En dan heb ik het over de drie P’s: people, planet, profit. Bedrijven die dat goed voor elkaar hebben groeien snel en duurzaam.”

Alex van Oost van het Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie, kortweg NICE, vraagt zich hardop af of het bij bedrijven draait om innovatie of duurzaamheid. “Om duurzaamheid te bereiken moet je innoveren”, vindt hij. “Innovatie alleen draagt niet bij aan gezondheid of geluk.”

Eigen verantwoordelijkheid

“Duurzaamheid kun je op allerlei manieren nastreven”, zegt Jan Hummel van DBO Energie in Assen. “Net als bij innovatie moet je durven van gebaande paden af te wijken.” Mobiliteitsstylist Anneke Hemmen, die een organisatie heeft opgericht ‘zelfloopbaanmanagement’, dat zich richt op het creëren van eigen verantwoordelijkheid van mensen voor werk en inzetbaarheid, vindt de woorden van Pieter Diphoorn mooi. “Het gaat om de drie P’s, dat klopt. En we moeten het vooral met de mensen doen. Kijk bijvoorbeeld eens naar de huidige jonge generatie, die werkt heel anders dan de oudere garde. Dat is niet erg, maar daar moeten werkgevers wel op inspelen. Ja, een ondernemer wil geld verdienen, maar de gemiddelde jongere staat daar meestal anders in. Hij kiest veel meer voor de toegevoegde waarde en als hij die niet vindt, gaat hij op zoek naar iets anders.”

Cees Slump van Quintus Five onderschrijft die woorden. “Het risico rondom personeel komt steeds meer op het bordje van de ondernemer te liggen. Het is daarom van groot belang te zorgen voor vitale medewerkers, die goed in staat zijn hun werkzaamheden te verrichten. Vanuit Quintus Five zien wij dat steeds meer ondernemers daar oog voor hebben.”

Pleasure

Pieter zegt dat een goede ontwikkeling te vinden en wil graag nog een vierde P toevoegen, namelijk Pleasure. “Gelukkig willen steeds meer ondernemers vooral duurzame groei realiseren en dat betekent ook dat je medewerkers het goed naar de zin hebben.” Cees constateert dat veel ondernemers daar naar streven, “maar het ook moeilijk vinden om mensen bijvoorbeeld meer verantwoordelijkheden te geven.”

Pieter denkt dat dit een kwestie van tijd is, “met name omdat het steeds moeilijker wordt om vacatures in te vullen. Wil je de jeugd trekken, dan moet je werken bij jouw bedrijf aantrekkelijk maken. En dat lukt de ene ondernemer beter dan de andere.”

Wanneer je studenten uitdaagt, gaat leren vanzelf, zo blijkt bijvoorbeeld uit de manier van lesgeven op ROC Friese Poort. Roeland Westra:” Wij bieden levensechte leeractiviteiten aan in de vorm van Challanges en dat werkt inspirerend. We nodigen bedrijven uit die uitleggen met welk vraagstuk ze zitten en vervolgens gaan studenten daarmee aan de slag. Zoals bijvoorbeeld met het maken van een waterstofauto. Dat is volgens mij innovatie, dat begint namelijk bij mensen en vooral een open houding, waarbij onze studenten werken op basis van design thinking en het CANVAS model. Wat wij na afloop vaak horen is dat bedrijven input krijgen waar ze zelf nog nooit over na hebben gedacht. Dat is toch leren van en met elkaar.”

Onderwijssyteem

Alex van Oost merkt dit deels bij NICE, waar ook met studenten wordt gewerkt. “De werkvorm is super belangrijk en cruciaal voor het wel slagen van een project. In de basis hebben studenten de grondhouding van zeg maar wat ik moet doen en ik voer het uit. Daar moeten we vanaf. Ik vind het mooi zoals Friese Poort dit organiseert, dat zou eigenlijk in het hele onderwijs moeten worden ingevoerd. Maar, ik zie ook dat docenten daar moeite mee hebben. Zij zitten vast in het onderwijssysteem. We moeten eigenlijk met een clean sheet beginnen en overleggen wat het onderwijs ons eigenlijk zou moeten brengen.”

Mirjam Veltman van Praktijk voor Leefstijl, gericht op vitaliteit en balans, stelt dat het niet voor niets is dat het aantal burn outs onder studenten en docenten zo ontzettend hoog is. “Ze raken snel opgebrand, dus ergens doen we iets niet goed. De wijze waarop Friese Poort het organiseert zie ik dan ook als een mooie proeftuin.” Roeland laat weten dat niet elke docent er geschikt voor is. “Ik heb docenten met passie nodig, anders beginnen we er niet aan. Als je beschikt over een intrinsieke motivatie, dan komt het onderwijs vanzelf.”

Kees de Jong van Betterbasics denkt dat het onderwijs nog een lange weg te gaan heeft. “Vaak duurt het lang voordat de directie er van doordrongen is dat het anders moet. Bovendien zijn er allerlei obstakels die veranderingen tegenhouden.” Roeland beaamt dit:” De afstand tussen de top en het onderwijs op de werkvloer is inderdaad groot.”

Mirjam is er van overtuigd dat je met innovatie en duurzaamheid al in het onderwijs zou moeten beginnen.” Alex zegt dat het onderwijs daarin een belangrijke rol speelt, maar dat we het onderwijs in ons land sterk hebben verwaarloosd, met alle gevolgen.

Maatwerk in duurzaamheid

Terug naar de ondernemer die misschien wel bezig wil zijn met duurzaamheid en innovatie, maar daaraan vaak niet toekomt door de waan van de dag. Jan Hummel bevestigt dit. “Ik kom bij veel bedrijven en bijna iedereen is bezig met dit vraagstuk, alleen ontbreekt het aan tijd en weten ze niet altijd hoe en wat ze kunnen toepassen binnen hun bedrijf. Dat is te begrijpen. De dagelijkse zaken vergen nu eenmaal veel aandacht en tijd, waardoor ze er uiteindelijk gewoon niet aan toekomen. Wellicht dat een organisatie als de Kamer van Koophandel daar meer voorlichting over kan geven. Aan de andere kant is elk bedrijf zo specifiek, waardoor vaak alleen maatwerk op z’n plaats is. Er is in elk geval op het gebied van duurzaamheid nog heel veel te doen.”

Kees onderschrijft de woorden van Jan. “De meeste bedrijven zijn bezig met de waan van de dag en vinden het moeilijk om stappen te zetten op het gebied van duurzaamheid en innovatie en dan komt het er vaak niet van. Bovendien kost het tijd en geld, terwijl de voordelen vaak over het hoofd worden gezien.”

Mirjam denkt dat het ook niet de interesse van de gemiddelde ondernemer heeft. “Hij heeft vaak geen kennis van deze materie, dat speelt ook mee.” Jan bevestigt dit. “Veel ondernemers kopen die kennis in en kijken op het internet. Maar, vaak zijn duurzaamheidsprojecten dus maatwerk. Wat ik wel zie is dat de bewustwording groeit. Maatschappelijk verantwoord ondernemen past daarin, sterker nog de overheid eist dat zelfs wanneer je mee wilt gaan in offertetrajecten.”

Volgens Pieter moeten ondernemers een goede reden zien om iets te gaan doen, voordat ze tot actie over gaan. “Maar, we hebben met elkaar een verantwoordelijkheid, ten aanzien van bijvoorbeeld de grondstoffen schaarste, het milieu, de medewerkers en ga zo maar door. We moeten niet pas tot actie overgaan, als het straks te laat is.”

“Dat zien wij dus terug bij preventie”, geeft Mirjam aan. “Mensen gaan pas aan zichzelf werken als het te laat is.” Cees laat weten dat Quintus Five al in de offerte laat zien wat het de opdrachtgever kan besparen wanneer hij aan preventie richting zijn personeel doet. “Wij zien dan ook dat ondernemers de laatste jaren meer oog hebben voor de vitaliteit van de mensen in hun bedrijf.”

Duurzame inzetbaarheid

Dat een duurzame bedrijfsvoering, op elk vlak, bijdraagt aan gezonde en gelukkige medewerkers staat voor iedereen aan de tafel wel vast. “Veel bedrijven zijn er mee bezig, duurzame inzetbaarheid van medewerkers vindt men belangrijk”, zegt Anneke. “Maar, we moeten oppassen dat het geen containerbegrip wordt. Ik vind ook dat je dit onderwerp niet alleen op het bordje van de ondernemer mag leggen. Iedereen heeft ook een eigen verantwoordelijkheid voor een duurzame inzetbaarheid. Wat bedrijven vooral kunnen doen is meer vertrouwen geven aan medewerkers en loslaten. Kijk naar de vele bedrijven, waar een nieuwe jonge generatie aan het roer staat. Medewerkers krijgen meer verantwoordelijkheid en veel van die bedrijven presteren uitstekend en bereiken ongekende groeicijfers. Door hun vaak afwijkende bedrijfsvoering en aanpak zijn ze met elkaar uiteindelijk productiever. Daarom zeg ik ook altijd, stap af van die contracten van 32, 36 of 40 uur, laat dat los. Je hebt met elkaar een verantwoordelijkheid, zorg dat het project af komt en hoe je dat doet, wanneer en in welke tijd, die verantwoordelijkheid ligt bij jou. Doe je dat, dan creëer je een andere toegevoegde waarde, waarin mensen zich vaak beter thuis voelen.”

Mirjam is het van harte met Anneke eens. “Ik zie het ook bij bedrijven. Wanneer ze hun mensen echt los durven te laten, loopt het als een trein.” Anneke begrijpt overigens wel dat veel ondernemers dit nog ‘eng’ vinden. “Het kan namelijk ook doorslaan, daar heb ik ook al voorbeelden van gezien. Maar, desondanks is dit het proberen waard. Je hebt bijvoorbeeld ook ochtend- en avondmensen. De ene persoon presteert beter in de ochtend, waar de ander pas na de middag los komt en het liefst tot ’s avonds laat doorgaat. Waarom zou je daar, als het past binnen je bedrijf, niet mee experimenteren? Je gaat dan inderdaad veel meer naar resultaatafspraken. Uit onderzoek blijkt dat veel mensen zich daar prettig bij voelen.”

Volgens Roeland is het voor iedereen goed om te kijken wat bij je past. “Ontdek je talenten en bepaal zelf wat succes is, maar denk ook na over rustmomenten die energie geven.”

Cees vindt dit een mooi bruggetje naar waar het volgens hem eigenlijk om gaat, “het kernwoord voor nu en de toekomst is eigen verantwoordelijkheid. Kijk, elke ondernemer heeft zijn gebouwen en machines op de balans staan, maar hij vergeet het belangrijkste onderdeel en dat is de mens. Besteed aandacht aan werktijden, voeding, gedrag, geef hem eigen verantwoordelijkheid, dan heb je veel meer aan je mensen. Het geeft namelijk meer plezier in je werk, zo moeilijk is dat allemaal niet.”

Platte organisatie

Pieter gaat nog een stapje verder door te stellen dat ‘ouderwets’ georganiseerde bedrijven het in de toekomst moeilijk gaan krijgen. “Een platte organisatie heeft de toekomst. Wat je nu nog veel ziet is dat het management een bepaalde visie heeft, maar dat dit vaak de werkvloer niet of onvoldoende bereikt. En andersom gebeurt hetzelfde. De signalen van de werkvloer komen niet door. Met alle gevolgen van dien. Ik noem dat ouderwets georganiseerde bedrijven, die straks, en misschien ook nu al, de boot gaan missen.”

“Ik kom bij veel bedrijven over de vloer en zie de innovatie in de organisatie nog veel te weinig”, geeft Kees de Jong aan. “Dat is niet vreemd, want er zijn maar weinig oudere ondernemers die weten hoe dat moet, al willen ze vaak wel!”

“Wat heb je er voor over om te veranderen en je beter te gaan voelen”, stelt Mirjam de vraag hardop. “Ik zie in onze maatschappij nog onvoldoende signalen dat we daarmee bezig zijn, terwijl de problemen ontzettend groot zijn. Wat dat betreft is er nog een lange weg te gaan.”

Subsidie

Pieter zegt dat veel ondernemers een volgende stap moeten maken. “Het is wellicht goed om daar een externe adviseur voor in huis te halen, ondanks dat dit geld kost. Ik wil benadrukken dat er veel subsidiemogelijkheden zijn, die met name in Noord-Nederland onvoldoende benut worden en roep Noordelijke bedrijven op in actie te komen.”

Waarop Alex laat weten dat het aanvragen van een subsidie vaak een ingewikkeld traject is. “En dan mag je uiteindelijk voor een commissie verschijnen, die in ons geval het verzoek ook nog eens afwees. Nee, ik wil gewoon wat doen, dat is veel belangrijker.” Cees geeft aan dat de brancheregelingen vaak beter lopen, “dat is tenminste onze ervaring.” Waarop Pieter tenslotte zegt dat het heel jammer is dat er in Noord-Nederland vele potten met subsidiegeld op de plank blijven liggen. “Nogmaals, kom in actie. De Kamer van Koophandel wil ondernemers graag op weg helpen naar een innovatieve en duurzame noordelijke economie.”

Deelnemers aan de Tafel:

Pieter Diphoorn, innovatieadviseur Kamer van Koophandel pieter.diphoorn@kvk.nl

Kees de Jong, project manager, organisatieverbeteraar en rainmaker bij Betterbasics kees1dejong@icloud.com

Roeland Westra, projectleider Centrum Duurzaam ROC Friese Poort, rwestra@rocfriesepoort.nl

Cees Slump, commercieel manager Quintus Five, slma@ziggo.nl

Anneke Hemmen, mobiliteitsstylist, info@zelfloopbaanmanagement.nl

Mirjam Veltman, voedings- en gedragsdeskundige bij Praktijk voor Leefstijl, praktijkvoorleefstijl@gmail.com

Jan Hummel, eigenaar DBO Energie, jan@dboenergie.nl

Alex van Oost, stichting NICE, alexvanoost@wearenice.eu

Het Tafelgesprek vond plaats bij horecabedrijf De Kruisweg in Marum, het meest veelzijdige vergader- en congrescentrum van Noord-Nederland, waar u tevens kunt genieten van culinaire hoogstandjes in één van de restaurants. De verzorging van de inwendige mens was tijdens het Tafelgesprek weer prima verzorgd.

Tekst: Henk Poker // Foto's: Gerrit Boer

Interessant artikel? Deel het: