Duurzaam eten: gezonde medewerkers, mooi landschap

12 oktober 2021 15:15

• Duurzaamheid & Innovatie

“Optimaal gebruik maken van producten uit de regio”

Petra Souwerbren is directeur van Natuur en Milieu Gelderland en initiatiefnemer van het Platform Natuurinclusieve Landbouw. Dit platform van landbouw- en natuurorganisaties, overheden en ondernemers werkt aan een vitaal Gelders platteland, toekomstperspectief voor boeren en circulaire landbouw met ruimte voor meer natuur en biodiversiteit.

Het begint gewoon op je eigen bord: rijke natuur, afwisselend landschap, goede gezondheid, goed inkomen voor boeren en óók nog het tegengaan van klimaatverandering. Als Gelderse ondernemers gezond, duurzaam voedsel aanbieden, is dat om veel redenen een goed idee. Petra Souwerbren vertelt vol passie.

“Landbouw in harmonie met de natuur maakt ons landelijk gebied mooier en afwisselender. Zulke natuurinclusieve landbouw draagt bij aan biodiversiteit, schoon grond- en oppervlaktewater, goed waterbeheer en vermindering van klimaatproblemen. Boeren spelen daar een belangrijke rol in, maar zij kunnen alleen invulling geven aan die ambitie als zij beloond worden voor die inspanningen. Dus als ze een goede prijs krijgen voor hun producten.

Ik zie daarin een belangrijke rol voor Gelderse horeca en werkgevers met een bedrijfsrestaurant. Zij kunnen hun verantwoordelijkheid pakken en bijdragen aan een duurzaam voedselsysteem.”

Wat bedoel je daarmee?

Horeca en bedrijfskantines kunnen echt verschil maken met hun assortiment. Duurzaam geproduceerd voedsel heeft immers een afzetmarkt en schaalgrootte nodig. Verder is de productie van vlees en zuivel belastend voor het klimaat en legt het een groot beslag op grond. Daarom is ons streven een menu dat voor tachtig procent uit plantaardige producten bestaat, zoals granen, groente, fruit en peulvruchten. Bedrijven kunnen daaraan bijdragen door kritisch te kijken naar het aanbod en door bijvoorbeeld minder vlees op de jaarlijkse zomerbarbecue te leggen.

Misschien wel de grootste winst is te halen bij het voorkomen van voedselverspilling. Ruim dertig procent van het voedsel verdwijnt in de afvalbak. Daar ligt echt een kans voor horeca, bedrijven én consumenten: beter inkopen en maatwerk leveren. Al die gewassen die ruimte innemen, water en nutriënten verbruiken, geoogst, vervoerd, verwerkt en verpakt en dan weggegooid worden: wat een enorme verspilling van geld, energie en grondstoffen.”

Je begon met het belang van landbouw in harmonie met de natuur, nu heb je het over voedselverspilling. Wat heeft dat met elkaar te maken?

Voor ons als consumenten is het natuurlijk jammer om geld uit te geven aan teveel eten dat we vervolgens weggooien. Dat kunnen we beter besteden aan gezonde producten die met aandacht voor de natuur zijn geproduceerd. Verder is ruimte schaars en willen we grond niet gebruiken voor voedsel dat we niet nodig hebben. Bovendien, als we minder voedsel verspillen verbruiken we minder energie en grondstoffen, wat bijdraagt aan klimaatdoelen. Dat is ook in het belang van de natuur. Op deze manier zijn kwalitatief goed eten, een goed inkomen voor boeren en het versterken van de natuur met elkaar verweven.

Ik wil benadrukken dat boeren een fatsoenlijk inkomen moeten kunnen verdienen als wij, als samenleving, nieuwe eisen stellen aan hoe zij produceren. Dus moeten we een eerlijke prijs betalen voor producten die dichtbij zijn geproduceerd en bijdragen aan natuur en landschap. De rol die ik zie voor Gelderse horeca en bedrijfsrestaurants is om optimaal gebruik te maken van de prachtige producten van natuurinclusieve boeren uit de regio.

Daarnaast pleit ik voor het belonen van de bijdrage die boeren leveren aan maatschappelijke doelen. Landschapsbeheer en bomen en struiken op je land waarin CO2 wordt opgenomen, dat kost ruimte, tijd en dus geld. Als daar een vergoeding tegenover staat, kunnen boeren hun bedrijfsvoering daarop afstemmen.”

In hoeverre past een dergelijke visie op landbouw in de circulaire economie?

Het is noodzakelijk om ons voedselsysteem bij te stellen zodat het duurzaam is voor de toekomst. Circulaire landbouw betekent dat er in principe geen grondstoffen verloren gaan. Met innovatie kan deze kringloop vergaand gesloten worden: wat je overhoudt is grondstof voor een nieuw product.

Vanuit circulair oogpunt is de aanvoer van grondstoffen en veevoer van de andere kant van de wereld kwalijk. In Brazilië leidt de bomenkap voor ons veevoer tot erosie en bij ons tot nutriëntenoverschot. Dus daar zit iets heel scheef: nog een argument voor regionale voedselproductie en - consumptie.

Begrijp me goed, ik houd geen pleidooi voor Ot en Sien-landbouw. Het sluiten van kringlopen is belangrijk, maar dat hoeft niet per se binnen de landsgrenzen. Het gaat om het principe dat wat je van de ene naar de andere plek brengt tot verstoring van die kringloop leidt. Ik zet dan ook grote vraagtekens bij grootschalige en wereldwijde import van veevoer en de export van vlees, kaas en melkpoeder, terwijl Nederland achterblijft met mest en een stikstofprobleem dat de natuur onder druk zet.

Wij hebben een hoog ontwikkelde voedingsindustrie in Nederland. Die kwaliteit en innovatie willen we graag behouden. Laten we die inzetten voor een duurzaam systeem, bijvoorbeeld door innovatie in inkoopsystemen zodat er minder verloren gaat en door nieuwe producten te ontwikkelen. Dan kunnen we gidsland blijven voor landbouw en de agro-industrie, toegespitst op de voedselproductie van de toekomst.

Wat is de rol van Natuur en Milieu Gelderland hierin?

Als belangenbehartiger van natuur en milieu zetten we ons in voor een mooi en duurzaam Gelderland. Onze kracht ligt in het verbinden van vele partijen uit allerlei sectoren: bijvoorbeeld natuur- en landbouworganisaties, overheden, bewonersgroepen en ondernemers. Zo zijn we in 2019 begonnen met het Platform Natuurinclusieve Landbouw Gelderland, waarin al ruim twintig partnerorganisaties samenwerken. Als samenleving vragen we een inspanning van boeren. Zorg er in de voedselketen dan voor dat ze daarvoor gewaardeerd worden. We nodigen daarom bedrijven, horeca, zorginstellingen en supermarkten uit om hun rol te pakken en bij te dragen aan een mooi en duurzaam Gelderland.”

Aan de slag met je eigen organisatie?

• Aanbieders van natuurinclusieve producten en cateraars vind je op www.natuurenmilieugelderland.nl/GoodFoodClub
• Zie www.natuurinclusievelandbouwgelderland.nl voor meer inspiratie.
• Mooie voorbeelden: www.boerenhart.nl (Betuwe) en www.van-onze-grond.nl (rondom Deventer, maar er doen ook Gelderse bedrijven mee)
• Heb je een idee, een vraag of wil je je aansluiten? Laat het weten: p.souwerbren@natuurenmilieugelderland.nl
• Diverse bedrijven bieden al B2B-diensten aan om voedselverspilling in je bedrijf of keuken te verminderen, bijvoorbeeld de afvalmeter van Orbisk voor professionele keukens, de lunch op bestelling in Sodexo-kantines of de ‘Menu van de Toekomst-aanpak’ van Greendish. Andere goede initiatieven? We horen het graag.

Interessant artikel? Deel het: