Digitale ethiek wordt hét speerpunt

18 oktober 2017 15:34

De technologische evolutie lijkt soms ons op sleeptouw te nemen in plaats van andersom. Trendwatcher Tony Bosma waarschuwt voor de gevolgen daarvan en voorziet de gestage opkomst van een tegenbeweging. Die zal de digitale vooruitgang geen halt toeroepen maar ze wel weer in lijn brengen met de menselijke maat. Als we geen tegengas geven zullen we onbewust en ongewild steeds meer data leveren aan high tech multinationals, nu nog slechts over ons letterlijke huishouden, straks ook over ons lichamelijke.

Het internettijdperk begon met een fraaie belofte: ondernemen zou goedkoper en laagdrempeliger worden en binnen het bereik van iedereen komen. Met een paar muisklikken ligt de hele wereld aan je voeten. Amper dertig jaar later zijn niet de profetieën van internetgoeroes uitgekomen maar wel de woorden die Peter Drucker al in 1969 neerpende in zijn ‘The Age of Discontinuity’: “Over enkele decennia zijn de multinationals van nu van hun plek verdrongen en zullen andere bedrijven in totaal nieuwe sectoren de toon aangeven.” Tony Bosma geeft er anno 2017 een echo van: “In 2006 bestond de top tien van de wereld uit banken en oliemaatschappijen, in 2016 waren die alle tien vervangen door techbedrijven.” De kleine online-ondernemer vindt zijn weg via Marktplaats, maar de E-commerce wordt gedomineerd door giganten als Facebook, Amazon en Google. “Ook daarbuiten zijn ze zeer succesvol. Google is actief van de automobielsector tot die van de zorg. Een boete van € 2,3 miljard wegens monopolisme betaalt het bedrijf schouderophalend.”

Privacy of gemak?

De 43-jarige Bosma is bepaald geen pessimist, maar in zijn presentaties, artikelen en toekomstverkenningen onderstreept hij dat we doemscenario’s slechts kunnen voorkomen door ons lot in eigen handen te nemen. Enerzijds is er een teveel aan vertrouwen in de technologie, waarbij voor alles een technische oplossing bestaat die ons van onze eigen verantwoordelijkheid ontslaat, van obesitas tot klimaatverandering. Anderzijds is er een groeiende passiviteit, waarbij consumenten zonder het te beseffen hun vrijheid en privacy laten uithollen. “Privacy en gemak vormen uiteinden van één lijn. Als we in ons leven zoveel mogelijk gemak wensen zullen we bereid moeten zijn onze privacy op te geven; als privacy ons doel is zullen we bereid moeten zijn veel zelf te doen en niet alles aan slimme software over te laten.”

Klakkeloos achteraan lopen

Onze data worden de komende jaren steeds vaker afgeluisterd door de doorbraak van spraaktechnologie. “Hoe meer spraakcommando’s we geven in huis en in de auto, hoe meer anderen kunnen meeluisteren als we gesprekken voeren. In 2020 zal al 50 tot 70% van internetsearch spraakgestuurd zijn. Speciale software zoekt daar de termen uit waarin bedrijven geïnteresseerd zijn. Het grootste probleem is niet eens dat we zovéél data leveren, maar dat we niet weten wat we ervoor terugkrijgen. Predictive analysis voorspelt niet alleen wat wij zullen kopen en hoe wij zullen stemmen maar gaat dat proces ook steeds meer sturen. ‘Wij bepalen wel wat u leuk vind.’ De voorspelling wordt dan een selfulfilling prophecy. En hoewel 80% van de mensen daar nog steeds niet bij stil staat, groeit het bewustzijn dat het zo niet verder kan. Ondernemers in het mkb moeten daarom niet klakkeloos achter Virtual Reality aanlopen of data gaan verzamelen, maar hun klanten duidelijk maken dat zij in control zijn over hun eigen data. Klanten mogen weten wat in ruil voor het leveren van die data van jou als ondernemer kunnen verwachten.”

Het nieuwe normaal

Digitale ethiek wordt daarom volgens Tony Bosma een speerpunt de komende jaren. Hij voorziet ook een terugkeer naar het persoonlijk contact. “Digitaal is het nieuwe normaal, fysiek is de nieuwe uitzondering. Ik denk dat persoonlijk contact belangrijk is om het vertrouwen tussen leveranciers en afnemers te herstellen, want ook al lijkt het of de crisis voorbij is, het vertrouwen dat in 2008 een deuk kreeg staat nog altijd op een historisch dieptepunt. We wantrouwen overheden, we wantrouwen banken maar ook grote merken. Kijk naar Volkswagen. Dat wilde het grootste automerk ter wereld worden en wat riep het daarvoor in het leven? Sjoemelsoftware. De opkomst van de social media heeft ons vertrouwen ook al niet hersteld. Veel van wat we online lezen blijkt bullshit.”

Oude verdienmodellen

De trendwatcher wijst op andere restanten van de onopgeloste crisis, zoals de schuldenberg die is blijven groeien en het aantal mensen dat om de een of andere reden niet meer meedoet: werkzoekenden die niet langer ingeschreven staan, daklozen, dropouts. “Niemand weet hoe omvangrijk die groep precies is, want dat meten we niet. Er is veel dat aan ons zicht ontsnapt, zoals de opbrengsten van de deeleconomie waar de Belastingdienst maar geen vat op krijgt. We digitaliseren oude structuren en verdienmodellen, de wereld die we kennen, maar ondertussen ontstaan volstrekt nieuwe waar we geen raad mee weten. Airbnb 2.0 is al in de maak: een huisbeheerssysteem dat alles regelt, van de facturering aan de huurders tot het oproepen van de schoonmakers. Uber is wat mij betreft ordinair platformkapitalisme maar er bestaat ook een volledig autonome auto die op afroep naar je voordeur rijdt, met je afrekent en zichzelf naar de garage dirigeert voor onderhoud. Wat is het bedrijf? De mensen achter de auto of de auto zelf? De technologie is er al, wat nog ontbreekt is de acceptatiegraad onder de bevolking, maar dat is slechts een kwestie van tijd.”

Een andere groei

De komende jaren verbreedt ook de datastroom die we leveren. Nu doen we dat nog via apparaten, binnenkort via sensoren in onze kleding en schoenen en daarna via chips in ons lichaam. Maar Tony Bosma voorziet ook de opkomst van een tegenbeweging, bestaande uit burgers en bedrijven die vraagtekens plaatsen en alternatieven formuleren voor de weg die de digitale monopolisten ons dwingen te gaan. “Ik denk dat het tegengeluid langzaam hoorbaar wordt maar wel onvermijdelijk is. Het grootste obstakel op het huidige pad is niets meer of minder dan het traditionele groeimodel. Groeien op basis van je prestaties en je passies is uitstekend, maar groeien om te groeien, omdat je nu eenmaal de grootste moet zijn is een heilloze weg. Groeien ten koste van alles, zelfs van je eigen organisme, is niet toevallig de mindset van kanker. Ook in gedigitaliseerde vorm heeft dat model geen toekomst.” «

Voor meer informatie, ga naar: www.extendlimits.nl

Interessant artikel? Deel het: