Veiligheid op de werkvloer
7 juni 2022 09:48
VaardigWerk is een landelijk opererende full-service Arbodienst die in 2008 is opgericht en waarvan het hoofdkantoor gevestigd is in Alphen aan den Rijn. Daar werkt een team van vijfentwintig vaste medewerkers en een aantal zzp’ers, bestaande uit casemanagers, bedrijfsartsen, arbeidsdeskundigen en andere re-integratiespecialisten en arbo professionals. In 2021 is er een grote stap gemaakt doordat Vaardigwerk is samengegaan met Laboritas, de vaste leverancier van bedrijfsartsen, arbo verpleegkundigen en tal van overige arbo professionals. Algemeen directeur Koos Oosthoek en managing partner Karina Visser, verantwoordelijk voor het operationele deel van de organisatie in de breedste zin van het woord, gaan in een serie van drie artikelen nader in op bepaalde facetten van arbeidsomstandigheden, arbeidsongeschiktheid en verzuimbeleid. In het eerste artikel geven ze een algemeen beeld van de dienstverlening van VaardigWerk en benadrukken ze het belang van preventie. In dit artikel gaan ze dieper in op het thema veiligheid op de werkvloer; zowel fysiek als in omgangsvormen en integriteit.
Veiligheid valt of staat met de Risico-Inventarisatie & Evaluatie
Karina: “Als bedrijf ben je nu eenmaal verplicht om een veilige werkplek te creëren, dus dan kun je het beter meteen maar goed en gedegen doen.”
Een veilige werkplek hangt onder andere af van fysieke zaken zoals ventilatie, voldoende daglicht, goede werkkleding en -schoenen en veiligheid qua machines en giftige stoffen en dergelijke. Maar het heeft ook alles te maken met omgangsvormen en integriteit, waarbij je qua omgangsvormen al snel uitkomt bij pesten, met bijbehorend verbaal geweld, en seksuele intimidatie. Dat beperkt zich niet alleen tot de verhoudingen van collega’s onderling, maar afhankelijk van de sector zijn er helaas ook klanten, patiënten en ouders van leerlingen die zich hieraan schuldig maken. Koos benadrukt dat bedrijven en organisaties verplicht zijn om een beleid uit te stippelen wat bepaalt hoe moet worden gehandeld wanneer dergelijke situaties zich voordoen. “En er wordt door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op gecontroleerd.”, aldus Koos, “Vooral wanneer het organisaties betreft die bekend zijn met een hoge psychosociale arbeidsbelasting, zoals in de zorg en in het onderwijs. Daarom is het belangrijk deze aspecten mee te nemen in de Risico-Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) waarbij het uiteraard om alle aspecten van veiligheid op de werkvloer gaat. Sterker nog: die veiligheid valt of staat met de RI&E.”
Bij nieuwe opdrachtgevers is een van de eerste vragen vanuit VaardigWerk dan ook of er een recente RI&E is, want werkgevers zijn niet alleen RI&E-plichtig, maar moeten dat ook regelmatig updaten, zodat de lijst met aandachtspunten (het Plan van Aanpak) actueel is. De werkgever is verplicht om deze aandachtspunten binnen een bepaald tijdslimiet te herstellen, afhankelijk van de impact en de kans dat een bepaald risico kan optreden.
De preventiemedewerker
Bij de opstelling van een RI&E moet altijd een preventiemedewerker betrokken zijn. Werkgevers zijn wettelijk verplicht om er één aan te stellen. Tot en met vijfentwintig werknemers mag de directeur zelf ook de preventiemedewerker zijn, maar daarboven moet hij iemand uit het personeelsbestand aanwijzen. De preventiemedewerker zorgt ervoor dat de belangrijke punten van de RI&E op de agenda blijven staan en houdt toezicht op de gezondheid en het welzijn van de werknemers. Daarbij wordt hij of zij geacht een onafhankelijk advies te geven wanneer het hieraan schort. Om te voorkomen dat een bedrijf op papier een preventiemedewerker heeft aangesteld, terwijl daar in de praktijk niets van terug te zien is, moeten zijn bevoegdheden schriftelijk worden vastgesteld volgens de richtlijnen van de Arbowet. En om een onafhankelijk oordeel te kunnen vellen, geniet de preventiemedewerker ontslagbescherming wat betreft de werkzaamheden rondom preventie.
VaardigWerk verzorgt speciale opleidingen voor preventiemedewerkers om hen zo de juiste tools in handen te geven om die functie naar behoren te vervullen. Het is een laagdrempelige cursus van één dag waarin alle belangrijke zaken behandeld worden. De deelnemers krijgen kennis van de Arbowet, met bijbehorende rollen en taakverdelingen qua veiligheid op de werkvloer, en leren hoe ze alles in praktijk moeten brengen, waarbij ze ook kennis krijgen op het gebied van communicatieve vaardigheden. Zo zijn ze na de cursus bijvoorbeeld in staat om zelf een RI&E voor te bereiden. De training start bij voldoende aanvraag en wordt over het algemeen gegeven op het hoofdkantoor in Alphen aan den Rijn, maar in verband met de landelijk dekking van VaardigWerk wordt de cursus ook elders in het land op locatie gegeven.
Een vertrouwenspersoon
Zo verzorgt VaardigWerk meer specifieke opleidingen en trainingen, waaronder één voor vertrouwenspersonen. Dat zijn kennissessies op het gebied van psychosociale arbeidsbelasting, wat onder andere het gevolg kan zijn van grensoverschrijdend gedrag in de vorm van pesten of seksuele intimidatie. De aanmeldingen komen ook van ondernemers die heel bewust zelf op dat gebied een veilige werkplek willen creëren voor hun medewerkers. Karina: “En met de cursisten, die in hun eigen organisatie echt de diepte in willen, maken we een afspraak om langs te komen en alles tot in detail te bespreken.”
Koos: “Het verschil tussen een preventiemedewerker en een vertrouwenspersoon is, dat een bedrijf altijd wettelijk verplicht is om de eerste in huis te hebben, terwijl het, bij minder dan vijftig medewerkers, over de tweede moet beschikken. Dat is iets anders en betekent dat het ook iemand van buitenaf kan zijn. En daar komen wij dan in beeld, want via ons kan een bedrijf over een vertrouwenspersoon beschikken op het moment dat dat nodig is. En dat is ook wel zo veilig voor de persoon in kwestie, want als het gaat over iets wat intern speelt, zit je niet echt te wachten op een vertrouwenspersoon die tevens je collega is.”
Karina vult aan: “We werken daarin volgens bepaalde richtlijnen. We gaan niet de mouwen opstropen en in het betreffende bedrijf vertellen wat wij ervan vinden. We kijken samen met degene die ons in vertrouwen neemt naar de beste oplossingen, maar de persoon in kwestie houdt zelf de regie over de te zetten stappen. In die zin gaat de vertrouwenspersoon het ook niet oplossen, maar staat die naast diegene. Bij het zoeken naar oplossingen maken we gebruik van een zogenaamde ‘Escalatieladder’, waarbij we laten zien wat de gevolgen kunnen zijn van bepaalde stappen. Iemand hoeft namelijk niet direct de klokkenluider van het bedrijf te zijn om tot een oplossing van de eigen situatie te komen.”
“Maar het kan ook zo zijn dat de melder alles veel te zwaar ziet”, aldus Koos, “en dan heeft de inzet van een vertrouwenspersoon juist een dempende werking. Het uiten van emoties, in combinatie met het voorhouden van een spiegel en relativering door de vertrouwenspersoon, kan dan al voldoende zijn, waarna de betreffende persoon de draad weer oppakt en alles bij het oude blijft. Want je gepest voelen is iets subjectiefs waarbij de zogenaamde ‘pester’ helemaal niet die intentie hoeft te hebben. Dat soort gevallen zijn er ook. Kortom, de vertrouwenspersoon draagt ook bij aan het de-escaleren van een situatie.”
Karina: “Het gaat om de waarneming van de melder, want wat voor de één grensoverschrijdend gedrag is, kan voor de ander normaal zijn. En als iets één keer voorkomt, heb je het nog niet over pesten, want daar spreek je pas over als er sprake is van een herhalingspatroon. Maar je moet de melding altijd serieus nemen, want voor de melder is er in eerste instantie wel degelijk een grens overschreden; ongeacht of later het tegendeel blijkt of niet.”
Lijst met gedragscodes
Het onderwerp is actueel, want naast veel meldingen krijgt VaardigWerk ook regelmatig vragen van ondernemers en leidinggevenden in de trant van “Hoe richt ik zoiets in?” en “Hoe maak ik het zichtbaar binnen de organisatie?” Het advies is dan om het onder andere in het handboek van het bedrijf op te nemen en doelgericht presentaties over het onderwerp te geven, zodat de medewerkers weten waar ze terecht kunnen wanneer ze kampen met problemen op dat gebied. Verder wordt er gewezen op de noodzaak van een opgeleide vertrouwenspersoon, waar de organisatie zelf ook in ruime mate over beschikt.
Koos gaf al aan dat een vertrouwenspersoon pas verplicht is vanaf vijftig medewerkers. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen een vertrouwenspersoon omgangsvormen en een vertrouwenspersoon integriteit. De laatstgenoemde is dan verplicht en komt in actie als door één of meer personen het niet zo nauw genomen wordt met normen en waarden, eerlijkheid en betrouwbaarheid.
Karina merkt op dat ondernemers niet alleen naar de verplichtingen moeten kijken, omdat het veel breder is, waarna ze vervolgt: “De vertrouwenspersoon is de uiteindelijke ‘pleister’, maar je moet juist preventief kijken hoe je alle negatieve uitingen rondom omgangsvormen en integriteit kunt voorkomen, door duidelijke afspraken binnen het bedrijf te maken en bijvoorbeeld een lijst met gedragscodes op te stellen.”
Koos vult aan dat het om de stimulering van bepaalde omgangsvormen gaat waarin geen plaats is voor pesten en grensoverschrijdend gedrag, wat je volgens hem kunt bereiken door er integer mee om te gaan en het in alle openheid bespreekbaar te maken.
Tekst: Leo Singor
Reacties op dit artikel
Reactie plaatsen? Log in met uw account.