Starten als freelance grafisch vormgever? Let op met auteursrechten!

30 oktober 2018 13:40

• Bedrijfsadvies

Steeds meer designers gaan als freelancer aan de slag. Net zoals alle startende ondernemers trachten ze in die beginfase hun kosten te beperken. Zo nemen ze liever geen boekhouder onder de arm, laat staan dat ze even een jurist inschakelen. Vooral op auteursrechtelijk vlak loopt het hierdoor nogal eens mis.

Goede afspraken zijn hier echter broodnodig, want ze kunnen grote gevolgen met zich meebrengen. Denk dan ook vooraf goed na over wat je met jouw auteursrecht zal doen en hoe je dat in het contract of in de factuurvoorwaarden zal verwoorden.

Als grafisch vormgever beschik je over een auteursrecht

Zij die freelance grafisch vormgever worden denken er soms te weinig bij na, maar eigenlijk ben je als grafisch vormgever ook de auteur van jouw ontwerp. Dat is het rechtstreeks gevolg van de Auteurswet die er dus niet alleen voor tekstschrijvers is. Het feit dat jij over dat auteursrecht beschikt, impliceert dat je er ook vrij over kan beschikken. Je kan de opdrachtgever dus een licentie toekennen, het auteursrecht overdragen of gewoon geen bepalingen met betrekking tot het auteursrecht opnemen in de overeenkomst.

Dat laatste heeft echter grote gevolgen: alleen jij mag het aanpassen en je kan zelfs een schadevergoeding vorderen indien de opdrachtgever jouw auteursrecht aantast. Vaak zal de klant dan ook gepaste auteursrechtelijke bepalingen eisen. Er bestaan verschillende mogelijkheden.

Draag het auteursrecht over aan de opdrachtgever

In de eerste plaats kan je een volledige overdracht van het auteursrecht overeenkomen. In dat geval sta je jouw rechten volledig af. De opdrachtgever mag met andere woorden vrij aanpassingen doen aan het ontwerp of dat gewoon door een concurrent laten doen. De opdrachtgever mag het ook reproduceren, openbaar maken of zelfs opnieuw verkopen. Voor een klant is dat natuurlijk de meest gunstige regeling.

Zo’n integrale overdracht kan je in zijn meest eenvoudige vorm overeenkomen, maar let daar toch mee op. In principe gaat het auteursrecht immers meteen over, zelfs wanneer de klant jou niet betaalde. Combineer het daarom steeds met een clausule dat stipuleert dat het auteursrecht pas overgaat na het ontvangen van de betaling(en).

Extra tip: vermeld na de overdracht van het auteursrecht nooit jouw naam bij het ontwerp of voeg geen linkje toe naar jouw website. Je wilt lang niet altijd in verband gebracht worden met allerhande aanpassingen die de klant achteraf doet...

Ken de opdrachtgever een licentie toe

Iedere grafisch vormgever die zijn voorwaarden door een jurist laat opstellen, zal met een licentie werken. Bij zo’n licentie blijft het auteursrecht aan de ontwerper toebehoren, maar worden een aantal rechten aan de opdrachtgever toegekend. Denk bijvoorbeeld aan het recht om het ontwerp op bepaalde punten aan te (laten) passen of het ook op andere producten toe te passen.

Anderzijds kan je die rechten ook weer aan een aantal restricties onderwerpen. Het gaat onder andere om de verplichting om aanpassingen door jou te laten verrichten of jou minimaal de kans te geven om ze te verrichten aan de prijs van de goedkoopste offerte.

Waar een totale overdracht van het auteursrecht eenvoudiger is, is een licentieovereenkomst des te interessanter. Echter zal je voor het opstellen ervan bijna altijd beroep moeten doen op een professional, zeker indien je de opdrachtgever een waterdichte licentie wilt toekennen.

Ga de mogelijkheden van een royaltyovereenkomst na

Denk bij het maken van het ontwerp ook steeds na hoe je jouw inkomsten zal innen. Zo kan je werken met een projectprijs of met een uurtarief. Indien jouw grafische ontwerp in een product resulteert, kan je ook een royaltyovereenkomst sluiten. Hierbij zal je een percentage van de verkoop van het product dat jouw ontwerp gebruikt, ontvangen. Ook hier betreft het echter een moeilijke juridische constructie waarbij we met een aantal factoren rekening moeten houden.

Toch maar even een jurist raadplegen vooraleer je als freelance grafisch vormgever aan de slag gaat? Wat ons betreft is dat alvast een goed idee.

Interessant artikel? Deel het: