SOS-Els: Eerste hulp bij geldzorgen

3 maart 2023 15:53

• Bedrijfsreportages
• Financieel & Juridisch

Na een glansrijke carrière als respectievelijk directiesecretaresse, Hoofd P&O/Officemanagement en HR-adviseur gooide Els Sondervan uit Arnhem het roer in 2021 radicaal om. Ze deed de opleidingen voor professional organizer en budgetcoach en richtte SOS-Els op. Sindsdien helpt ze mensen, van wie het leven praktisch en financieel een chaos is, om alles weer overzichtelijk en ‘op de rit’ te krijgen.

De voorgeschiedenis   

Els is in 1960 geboren in Mönchengladbach, in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen, maar is van Nederlandse komaf. Haar vader was beroepsmilitair en diende destijds in Duitsland. Nog geen jaar na haar geboorte ging het gezin weer terug naar Nederland.

Na de basisschool ging ze naar het Atheneum, waarna ze bij Schoevers de Opleiding Directiesecretaresse volgde, waar ze in 1979 voor geslaagd is. Vervolgens heeft ze over een periode van ruim twintig jaar een aantal aanvullende opleidingen gedaan en diverse banen als secretaresse gehad, van afdelingssecretaresse tot en met directiesecretaresse. In die laatste hoedanigheid was ze van begin 1996 tot en met de zomer van 2003 in dienst van de Nederlandse Brandwonden Stichting.

In september 2023 kwam ze als zelfstandig officemanager bij Mevas terecht, het verzekeringskantoor voor de leden van de Koninklijke Metaalunie. Daar kreeg ze als lid van het managementteam het beheer over het secretariaat, de receptie en de financiële afdeling. Er werd haar al snel gevraagd of ze de gehele afdeling Personeelszaken onder haar hoede wilde nemen, met als gevolg dat ze naast haar werk een HR-opleiding heeft gevolgd en binnen de organisatie Hoofd P&O/Officemanagement werd, waardoor ze bij afwezigheid van de directeur ook belast was met de algemene dagelijkse leiding. Ze zou er tot 2014 blijven werken.   

Daarna heeft ze tot en met december 2021 als HR-adviseur gewerkt bij Octrooi- en merkenbureau Arnold & Siedsma. Els: “Dat was een mooie ervaring, want in die functie had ik op een hele andere manier contact met de medewerkers. Als Hoofd P&O was ik ook bezig met budgetten en andere zakelijke aspecten en maakte ik mijn afwegingen vanuit het bedrijf naar de mensen, terwijl ik dat in mijn functie als HR-adviseur vanuit de mensen naar het bedrijf deed. Waar ik eerst zelf als leidinggevende op de werkvloer stond, probeerde ik nu een brug te slaan tussen de medewerkers en de leidinggevenden. Wat dat betreft heb ik aan beide zijden van de lijn gefunctioneerd en heel veel ervaring opgedaan, wat me nu goed van pas komt bij mijn werkzaamheden voor SOS-Els.”

Budgetcoach vanuit een idealisme

Het idee om voor zichzelf te beginnen ontstond in de loop van 2021. Door een artikel in de krant werd ze zich bewust van de opleiding tot professional organizer. Omdat ze zelf van nature gesteld is op orde en regelmaat en gedurende haar loopbaan overzicht en structuur aanbracht qua werken met begrotingen en het stellen van (financiële) doelen, vielen heel veel puzzelstukjes op hun plek. Ze heeft die opleiding gedaan en zich vervolgens op 1 oktober van dat jaar in laten schrijven bij de Kamer van Koophandel. "Als professional organizer help je mensen om ruimte en overzicht te creëren op hun werk of in hun huis.”, aldus Els, “En dat is een breed terrein, want dat kan over de computer gaan, maar ook over de keukenla. Maar al snel na mijn inschrijving stuitte ik op de opleiding tot budgetcoach en combineerde ik het een en ander. Ik bedacht me dat wanneer je chaos in je huis of op je werk hebt, de kans groot is dat je dan ook chaos in je financiën hebt en heb toen ook die opleiding gedaan. Vervolgens ben ik als gediplomeerd budgetcoach vanaf 1 januari 2022 officieel van start gegaan met SOS-Els. En in het eerste kwartaal kreeg ik direct een aantal mooie waar budgetcoaching opdrachten waardoor ik wist dat ik op het juiste spoor zat.”

Els doet het vanuit een idealisme. Ze is begaan met mensen bij wie de levensomstandigheden, vaak in combinatie met hun financiële situatie, dermate chaotisch zijn, dat ze zich op een doodlopende weg bevinden. Vaak zijn het mensen bij wie er loonbeslag gelegd is op hun salaris en die middels het zogenaamde ‘vrij te laten bedrag’ elke maand onderaan de streep nog net genoeg geld overhouden om te óverleven; want meer is het niet. Dat raakt haar en ze is bang dat deze groep de komende jaren alleen maar groter wordt. Vanuit die bewogenheid wordt ze gedreven om hen te helpen het licht te blijven zien aan het einde van de tunnel. Daarbij heeft ze zich ten doel gesteld om zoveel mogelijk mensen te helpen zonder daar geld voor te rekenen. Dat hoopt ze te realiseren door in de tarifering iets toe te voegen, dat vervolgens opzij te zetten, en daar zo een speciaal potje voor te creëren. 

Financieel spreekuur

Els haar beslissing om gediplomeerd budgetcoach te worden, blijkt een schot in de roos te zijn. Want doordat ze zowel professional organizer als budgetcoach is, krijgt ze ook gecombineerde opdrachten, waarbij ze de mensen enerzijds helpt om ruimte en overzicht te krijgen op hun werkplek en/of in hun huishouden en anderzijds om hun financiële plaatje inzichtelijk en goed op orde te krijgen.

De opdrachten zijn sowieso divers. Zo krijgt ze ook budgetcoaching opdrachten vanuit het bedrijfsleven; zowel van ondernemers die zelf met een hulpvraag komen, als van ondernemers die van haar diensten gebruik willen maken ten behoeve van hun medewerkers. Els: “In het laatste geval werk ik met een zogeheten ‘Financieel spreekuur’. De werkgever stelt dan geld ter beschikking aan de medewerkers om met mij in gesprek te gaan, waardoor de drempel om van mijn diensten gebruik te maken veel lager wordt, doordat de medewerker zelf niet voor de kosten hoeft op te draaien. Zo’n gesprek duurt meestal een uur waarin we kijken of ik de hulpvraag direct kan beantwoorden, of dat we er langer mee aan de slag moeten, waarbij vervolgens het gemiddelde traject vier à vijf maanden duurt.”

Hoewel iedereen met financiële problemen bij haar terecht kan, wil Els van het ‘Financieel spreekuur’ een van de speerpunten maken in haar dienstenpakket. Er zijn twee vormen van het spreekuur. Of Els maakt een individuele afspraak, of ze komt een dagdeel op een afgesproken locatie om meerdere personen achter elkaar te spreken. In beide gevallen is een van de belangrijkste voorwaarden voor zo’n spreekuur dat de betreffende medewerkers zich niet bekeken voelen door hun collega’s, want de gemiddelde Nederlander schaamt zich ervoor als hij financiële problemen heeft. In het geval van de individuele afspraak wordt dat spreekuur daarom op neutraal terrein gehouden of bij de persoon in kwestie thuis. En als Els een dagdeel op een afgesproken locatie meerdere mensen spreekt, deelt ze het zo in dat het gemiddelde gesprek drie kwartier duurt met daarna een kwartier pauze voordat ze met de volgende in gesprek gaat. Op die manier zorgt ze ervoor dat collega’s van elkaar niet weten wie van haar diensten gebruik maken. Die locatie kan ook in of bij het bedrijf zelf zijn, maar dan moet de anonimiteit wel gewaarborgd blijven. Zo heeft ze dat voor een grote organisatie gedaan waar het spreekuur in een aanleunend gebouw gehouden werd.

Of Els de hulpvraag in het spreekuur kan beantwoorden en oplossen, of dat er een traject achteraan komt, hangt uiteraard af van de situatie waarin de persoon zich bevindt. Wanneer iemand aangeeft nog wel rond te komen van zijn of haar geld, maar tips vraagt om zuiniger te kunnen leven, is dat heel iets anders dan wanneer iemand aangeeft nog een stukje maand over te hebben aan het eind van het salaris.

Bij budgetcoaching gaat het om gedragsverandering

“In het geval van een traject worden alle inkomsten en uitgaven in kaart gebracht, waarbij naast de vaste lasten de losse uitgaven nog wel eens een uitdaging kunnen zijn, omdat er vaak geen overzicht is in het uitgavenpatroon.”, aldus Els, “Maar er zijn heel veel handvatten om dat aan te pakken en gedragsverandering tot stand te brengen. Want dat is waar het om gaat bij budgetcoaching: de hulpvrager moet zijn of haar manier van leven onder de loep nemen en bepaalde dingen anders gaan inrichten. Als je bijvoorbeeld gewend bent om vier keer per jaar op vakantie te gaan, dan is het verstandig om één of maximaal twee keer per jaar op vakantie te gaan. En als de kinderen van het gezin op twee sporten zitten, kun je overwegen om daar per kind één van te schrappen. Of als je tien loten hebt bij de Postcodeloterij, dan is het een goed idee om voortaan mee te doen met één lot. Om maar eens een paar voorbeelden te noemen. En daarbij is het uiteindelijk niet aan mij om besluiten te nemen. Ik geef tips en adviezen en de persoon in kwestie moet zelf de besluiten nemen.”

Ze voegt eraan toe dat koopgedrag ook vaak van invloed is op het hebben van financiële problemen. Het scheelt bijvoorbeeld al of je je boodschappen met of zonder boodschappenlijstje doet, want in het laatste geval kom je vaak thuis met producten die je niet echt nodig hebt. Daarbij spelen aanbiedingen ook een belangrijke rol. Veel mensen zijn gevoelig voor de koopjes bij Action, Kruidvat en Ikea en kopen daardoor van alles wat ze eigenlijk niet nodig hebben. Of het gekochte is wel nuttig, maar men koopt veel teveel en slaat bijvoorbeeld voor een jaar shampoo in, omdat een bepaald merk in de aanbieding is.

Verder worden veel financiële problemen onder andere ook veroorzaakt door technische aankopen. Het zijn vaak emotionele impulsaankopen en het betreft dan bijvoorbeeld een nieuwe mobiel, een nieuwe televisie of zelfs een nieuwe auto. Die aankopen worden vaak gedaan in het kader van ‘de buurman heeft het, dus ik wil het ook’, ofwel ‘het erbij willen horen’. Dat leeft heel sterk in onze maatschappij, maar daar komt vaak overbestedingsgedrag uit voort, doordat men vanuit die emotie het eigen budget overschrijdt. 

Els leert mensen om te sparen en anders met geld om te gaan

Hoewel we in een maatschappij leven waarin het heel normaal geworden is om je in de schulden te steken, leert Els de mensen wat sparen is en hoe je dat kunt doen. Daarbij gaat het niet om het sparen op zich, maar om sparen voor iets wat men graag zou willen. Els: “Ik stimuleer de hulpvrager om na te denken over zijn of haar uitgavenpatroon en vanuit het emotionele gevoelsvlak daarin meer naar het rationele vlak te gaan, zodat hij of zij zich ervan bewust wordt op welke zaken er bespaard kan worden en dat er ook andere mogelijkheden zijn in het koopgedrag. Daarbij vraag ik altijd of iemand een doel heeft. Dat kan een verre reis zijn, een overkapping in de tuin of een dak vol zonnepanelen. Het maakt niet uit wát het doel is, maar als je dat concreet maakt, kun je mensen bewust maken van het feit dat dat doel te bereiken is als ze daar aan de andere kant wat voor willen laten. Neem die overkapping in de tuin. Stel dat die achtduizend euro kost en in drie jaar realiseerbaar is door her en der te besparen, dan gaat er opeens een lichtje aan en komt het besef dat het wél kan en dat het geen onbereikbare droom is.”

Naast sparen leert Els de mensen gedurende een traject ook om anders met geld om te gaan. Ze komt dan elke drie à vier weken bij iemand thuis. Vanuit de gesprekken die plaatsvinden, volgen één of meer opdrachten. Vaak begint dat met een maandlang alle kassabonnen bewaren, zodat er een overzicht komt in het uitgavenpatroon. Vervolgens gaat Els daarmee aan de slag, en krijgt de persoon in kwestie bijvoorbeeld de opdracht om eens voor langere tijd niet naar winkels als Action en Kruidvat te gaan en alleen boodschappen te doen met een boodschappenlijstje. Verder adviseert ze de mensen om goed in alle kasten na te gaan hoeveel houdbare spullen, zoals shampoos, tandpasta’s en dergelijke, er eigenlijk nog in huis zijn. Daarbij gaat het ook om houdbare levensmiddelen, waarbij het soms zelfs voorkomt dat men allerlei producten in huis blijkt te hebben die inmiddels over datum zijn. Maar er wordt bijvoorbeeld ook gekeken naar de noodzaak van allerlei abonnementen en lidmaatschappen.

Els houdt constant een vinger aan de pols en aan het einde van het traject is het de bedoeling dat iemand overzicht heeft in het uitgavenpatroon en allerlei stappen heeft gezet om daarin te besparen. Als het traject afgerond is, neemt ze na een maand weer contact op om te horen of alles onder controle is en nog steeds volgens plan verloopt. Zo niet, dan kan men altijd weer een beroep op haar doen.

De kraanvogel

In het logo van SOS-Els is een kraanvogel verwerkt, wat een bewuste keuze is van Els en voortkomt vanuit een persoonlijke gedachte. “Mijn vader was kraanvogel-spotter en blijkbaar heb ik dat van hem geërfd. ”, aldus Els, “Maar bij mij kwam het er pas later uit door, hoe gek het ook klinkt, de  MH17-ramp. Een van de slachtoffers was een oud-klasgenoot van mij, die ik een paar maanden voor die vlucht nog gesproken had op een reünie van de middelbare school. Daardoor raakte dat ongeluk mij heel diep. En op een gegeven moment werd er naar aanleiding van die ramp in de voormalige dierentuin in Emmen een tentoonstelling georganiseerd door een kunstenares, die mensen opgeroepen had om kraanvogels te vouwen. Het was gebaseerd op een oud Japans verhaal waarin gesteld wordt dat je genezing ontvangt, als je duizend kraanvogels vouwt. De bedoeling was dat het er duizend per slachtoffer zouden worden, maar er is zo massaal gehoor aan gegeven dat het er veel meer werden. Het was een hele mooie en indrukwekkende tentoonstelling. Toen ben ik met mijn man op jacht gegaan naar echte kraanvogels. En zo is het gekomen. En ik heb een kraanvogel in mijn logo, omdat voor mij vogels in het algemeen sowieso symbool staan voor vrijheid. En de kraanvogel is vanuit de Japanse cultuur specifiek een symbool voor hoop en geluk. En vrijheid, hoop en geluk zijn drie kernwoorden die passen bij mijn dienstverlening. Want als de mensen door mijn hulp weer overzicht krijgen in hun financiële wanorde, waardoor het einde van de tunnel in zicht komt, krijgen ze hoop op financiële vrijheid en in die zin dus een gelukkiger leven.”

Tekst: Leo Singor

Interessant artikel? Deel het: