Samen bijdragen aan skills based arbeidsmarkt

20 december 2022 09:44

• Personeel & organisatiemanagement

“Mensen leren ook buiten het opleidingscurriculum, leven is leren”

De arbeidsmarkt verandert in hoog tempo. Dat geldt ook voor beroepen, waarbinnen functies en taken voortdurend worden afgestemd op de nieuwste methoden en technieken. Beroepsopleidingen passen hun onderwijs hierop aan. Een skillspas wordt het toegangsbewijs voor de arbeidsmarkt van de toekomst.

Een diploma geeft niet weer wat iemand werkelijk kan op een bepaald moment in zijn loopbaan. Flexibel en modulair om-, bij- en herscholen sluit beter aan bij het tempo waarin de arbeidsmarkt verandert. Daarnaast kan een skillspas bijdragen aan inzicht en overzicht ten aanzien van iemands kwaliteiten, mogelijkheden en voorkeuren.

“Skills zijn letterlijk vertaald vaardigheden. Wij gebruiken het woord in een bredere context, die omvat naast vaardigheden ook competenties en kennis”, opent Jos Sanders, lector Leren tijdens de Beroepsloopbaan bij de HAN. Hij doet onderzoek naar het vastleggen van skills die vaklieden opdoen in hun werk. “Het begrip skills is een instrument om bij vacatures het proces van matching te verbeteren. Daarnaast dient het om ontbrekende kennis, vaardigheden en competenties van werknemers in kaart te brengen, zodat ze zich gericht kunnen blijven ontwikkelen met het oog op de arbeidsmarkt.”

Impuls

De arbeidsmarkt verandert snel. Taken en functies binnen beroepen worden voortdurend aangepast aan nieuwe methoden en technieken. Er ontstaan beroepen en er verdwijnen beroepen. Daarbij komt een bijna algehele krapte op de arbeidsmarkt. Covid 19 deed een extra complicerende duit in het zakje. Het beroepsonderwijs viel grotendeels stil en moest zijn toevlucht nemen tot digitaal onderwijs op afstand. Tegelijk was het een dwingende impuls om binnen het curriculum te schuiven. “De opleidingen toerisme en luchtvaart lagen gedeeltelijk stil”, vertelt Mathilde Kuiper, Programmamanager Onderwijs voor de Arbeidsmarkt van de Toekomst bij ROC Nijmegen. “Stage lopen kon niet. Maar, de vaardigheden, competenties en kennis die je nodig hebt binnen toerisme en luchtvaart overlappen met die binnen hospitality. En zo veranderde de nood in een deugd. Door de grens tussen opleidingen te overschrijden en de focus te leggen op skills konden onze leerlingen toch stage lopen, bijvoorbeeld in de zorg, en hun studie voortzetten.” Het voorbeeld illustreert hoe een onverwachte situatie een katalysator kan zijn om zaken op korte termijn fundamenteel anders te gaan doen.

Op maat

Karin Wellen, projectleider Praktijkleerroute Rijk van Nijmegen en Skills Based Arbeidsmarkt: “Onderwijs had tot voor kort een monopolie op leren en ontwikkelen. Het diploma was je toegangsbewijs tot de arbeidsmarkt, het keurmerk dat je vakbekwaam was. En dat vonden zowel de scholen, de leerlingen en studenten als de werkgevers. Dat monopolie is inmiddels achterhaald, we ontwerpen leerroutes steeds meer in overleg met werkgevers. Tevens geven we het beroepsonderwijs stapsgewijs anders vorm en inhoud. Naast de reguliere studie bieden we steeds meer korte, flexibele en modulaire leertrajecten. Reguliere leerlingen en studenten, om-, bij- en herscholers behalen nu erkende kwalificaties in de vorm van een diploma, certificaten en deelcertificaten. Studies kunnen volgens een à la carte systeem zo worden samengesteld dat ze op maat zijn voor de wensen van de studenten en de arbeidsmarkt.” Dat wil niet zeggen dat het diploma of certificaat een eindpunt is. “Juist niet”, stelt Kuiper. “Iedereen zal zich permanent moeten blijven scholen. Elke papieren kwalificatie is een momentopname. Mensen leren ook buiten het opleidingscurriculum. Leven is leren. Dat klinkt logisch, iedere ondernemer zal het beamen. Toch denken we er niet zo over bij werving en selectie op de arbeidsmarkt en onze systemen zijn er niet op ingericht.”

Levend document

“Willen we recht doen aan ieders talenten en ontwikkelmogelijkheden dan moeten we echt anders gaan denken over scholing en werken”, vindt Sanders. “Mensen leren overal en altijd; op school, tijdens hun studie, tijdens hun vrije tijd, in hun werk, hun bijbaan, hun hobby. Mensen hebben een breder pallet aan skills dan hun diploma of certificaat aangeeft. In een skillspas kun je die praktische facetten van kennis en kunde wel benoemen. Het is geen statisch maar een levend document dat op elk moment laat zien wat je allemaal in huis hebt.”

Actueel zicht op wat iemand in huis heeft en op verdere ontwikkelmogelijkheden is voor werkgevers, opleiders en werknemers belangrijk. De skillspas biedt voor werkgevers het handvat om de arbeidsmarkt gerichter te benaderen met het oog op wat er nu en in de nabije toekomst nodig is aan kennis en kunde in het bedrijf. Aan de hand van het paspoort kan een werkgever zien wat een werknemer kan, of dat aansluit bij het functie- en taakprofiel en welke scholing eventuele lacunes opvult.
Werknemers kunnen er hun kennis, competenties en vaardigheden in opslaan en up to date houden. Voor opleiders en organisaties als het UWV en Werkbedrijf is de pas een geëigend instrument voor gerichte werving, selectie en opleiding. Een werknemer kan op basis van de pas zijn skills omzetten naar erkende certificaten en een diploma.

Structuur doorbreken

“Wat voor werknemers geldt, geldt ook voor studenten; ook zij kunnen in hun skillspas hun individuele leerproces vastleggen. Voor bijvoorbeeld stagebedrijven kan de pas als toegangsbewijs fungeren”, aldus Wellen. ROC Nijmegen en de HAN zien de skillspas als een goed instrument in het kader van Leven Lang Ontwikkelen en duurzame inzetbaarheid. Wellen: “Iedereen is opgeleid en opgevoed in een bepaalde structuur. Die structuur doorbreken we langzaam, in het onderwijs en in de bedrijven. We groeien toe naar een arbeidsmarkt, en dus ook een onderwijsveld, op basis van gepersonaliseerde mogelijkheden. Dat vraagt van docenten en werkgevers een meer coachende rol, gericht op flexibel maatwerk.”

Sanders kreeg van Bouwend Nederland, Techniek Nederland en WijTechniek de opdracht een Digitaal Skills Paspoort voor vaklieden te ontwikkelen. “We bouwen dat samen met Volandis en TNO én met de eindgebruikers en voeren pilots uit bij diverse scholen en bedrijven.”

Een arbeidsmarkt die werkt op basis van skills is onbekend terrein. Het betekent voor alle partijen dat ze buiten hun ‘beroepenmodel’ moeten denken en handelen. Dat is wennen. Kuiper: “In het beroepsonderwijs hebben we voor een aantal studies in kaart gebracht hoe de skills elkaar overlappen en wat dat betekent voor de vorm en de manier waarop we studies aanbieden. De skillspas sluit daar goed bij aan. Welke vorm de pas ook zal krijgen, we gaan sowieso buiten de geijkte kaders leren en werken, met de nadruk op persoonlijk maatwerk.” «

Campusbaan 6,
6512 BT Nijmegen
info@roc-nijmegen  
www.roc-nijmegen.nl         

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
Ruitenberglaan 31, 6826 CC Arnhem
Email info@han.nl
www.han.nl

Tekst en fotografie: Huub Luijten

Interessant artikel? Deel het: