Olifantsgras als innovatieve en groene grondstof

7 juli 2020 11:44

• Duurzaamheid & Innovatie

De miscanthus giganteus, oftewel olifantsgras, is een rietachtige grassoort en komt veel voor in Azië. Maar ook in Europa doet het gewas het goed door de temperatuur en hoeveelheid neerslag. Het olifantsgras groeit hier tot wel vier meter hoog. BKC uit Zevenaar was misschien niet de eerste die de miscanthus kweekte, maar wel een van de huidige voorlopers die zoekt naar de vele innovatieve toepassingen van dit interessante gras. Directeur van BKC, Fred Hakvoort, praat graag over de mogelijkheden van de miscanthus. Een man die bovendien graag de uitdagingen aangaat in thema CO2-besparing en bezig is met I-LOCAL.

BKC is gespecialiseerd in boomverzorging, groen en milieu. Het bedrijf begon zo’n 35 jaar geleden als houthandel en produceerde in de topjaren 120 duizend kuub hout, goed voor tien procent van de totale houtkap in Nederland. Van de grond- en boseigenaren kreeg BKC ook opdrachten om nieuwe aanplant te doen, hekken te plaatsen en zelfs fietspaden aan te leggen. Het jaar 2005 vormde een radicaal keerpunt. “Ik heb toen alle medeaandeelhouders uitgekocht. Het werd tijd om iets anders te gaan doen”, blikt Fred Hakvoort terug. “Ik wilde het bedrijf verduurzamen en niet langer bezig zijn met middeleeuwse praktijken als de houtkap.” Sindsdien verzorgt BKC complete onderhoudstrajecten onder meer voor vliegvelden van Hamburg, Düsseldorf en Schönefeld. “We doen daar niet alleen het groen. We onderhouden de hekwerken, maken de landingsbanen schoon en doen aan betonsaneringen bijvoorbeeld.” Een mooie mijlpaal bereikte BKC dit jaar door het groenonderhoud van vrijwel alle ministeries in Berlijn binnen te slepen. Dit jaar neemt zoon Hannes de aandelen van BKC over. “De volgende generatie gaat de duurzame zoektocht voortzetten.”

Verduurzaming en CO2-prestatieladder

Vanaf 2010 heeft BKC een eigen CO₂-systeem ontwikkeld. “Van al het groen- en houtafval dat bij ons binnenkomt registreren we de CO₂-waardes met als doel de CO₂-uitstoot te beperken. We hebben via externe audits certificaten voor dit project verworven”, verduidelijkt Fred Hakvoort. “CO₂-reductie is altijd al een belangrijk onderdeel van onze bedrijfsvoering. Inmiddels is dit corebusiness.” Om de CO₂-prestatieladder inzichtelijk en transparant te maken heeft BKC zelfs een aparte website in het leven geroepen. Op pinetumCO2.nl is voor iedereen zichtbaar hoe en hoeveel BKC op energie en CO₂-uitstoot weet te besparen. Het doel is een reductie van de CO₂-emissie van 7,1% in 2021. Dat lukt BKC onder meer door als een van de eerste in Nederland hun pand te verwarmen op een eigen biomassaketel. De brandstof voor de ketel komt van hun eigen versnipperd groen.

Braakliggende industriegrond

Volgens Fred Hakvoort hadden de 34 gemeentes in De Liemers en de Achterhoek gronden vrijgemaakt voor een bedrijven- of industrieterrein. “Ze zagen allemaal gouden bergen, maar de fout die ze maken is dat de politiek op de stoel van de ondernemer gaat zitten. Dat is de grootste fout die ze kunnen maken”, stelt hij. Door crisis gingen alle fraaie plannen onderuit en lagen veel van die gebieden braak. “Ik heb van de nood een deugd gemaakt. Ik heb op verschillende gebieden in de omgeving 23 hectare olifantsgras geplant om zo versneld biomassa te kweken.” Op die manier zou BKC CO₂-neutraal kunnen worden, was het idee.

Van brandstof naar papier

Het verbranden van olifantsgras is leuk om energie op te wekken, maar het natuurproduct heeft veel meer kwaliteiten dan brandstof alleen. Fred Hakvoort ontmoette Marcel van de Peppel, de man die van allerlei gewassen papier weet te maken. Het olifantsgras heeft een bijzonder hoog cellulosegehalte, waardoor het voor papier heel geschikt zou zijn. Samen richtten ze Miscancell op. Met steun van Provincie Gelderland en met een projectgroep van allerlei specialisten van hogescholen en universiteiten in binnen- en buitenland is het gelukt om een hoogwaardig papier te produceren. “Om te bewijzen welke mogelijkheden het papier van de miscanthus heeft, hebben we een boek laten drukken waarin allerlei toepassingen gedemonstreerd worden”, legt Fred Hakvoort uit. “In totaal hebben we zes drukkerijen nodig gehad om alle verschillende drukprocessen en –mogelijkheden te etaleren in dit unieke boek.” Bij BKC gebruiken ze sindsdien uitsluitend papier van de miscanthus.

Recyclebaar Grasfalt™

Miscanthus giganteus bestaat voor 50 procent uit cellulose, maar ook voor 20 procent uit lignine volgens Fred Hakvoort. “Met het sluiten van het ene boek, open je het andere”, grapt hij. “In samenwerking met de HAN en Hogeschool Utrecht zijn we gaan zoeken wat we nog meer kunnen met olifantsgras. Wat bleek is dat we pure lignine konden vrijmaken uit de restanten.” Lignine uit olifantsgras is een hoogwaardig, lijmachtig product en is onder meer toepasbaar als vervanging van bitumen in asfalt. Asfaltproducent en partner NTP noemt het toepasselijk Grasfalt™ en stelt op haar website dat lignine beduidend duurzamer is omdat er geen fossiele grondstoffen meer nodig zijn en ook de lagere verwerkingstemperatuur levert een aanzienlijke besparing op. “Bovendien is Grasfalt™ honderd procent recyclebaar”, weet Fred Hakvoort.

Voor de voedingsindustrie

Een andere grondstof dat uit olifantsgras te produceren valt, is xylose, een suikervrije zoetstof en de grondstof van onder andere xylitol. “Denk voor toepassingen aan suikervrije kauwgom of suikervrije ontbijtkoek. Normaal is xylitol vrij duur product, maar uit de miscanthus is het economisch en duurzaam te onttrekken”, zegt hij. Het laatste waardevolle restproduct zijn de fenolen. Met name de vanillezuur in de miscanthus is interessant. “Omdat het een natuurlijke vanille is mag de zuivelindustrie het toepassen in hun vanilleproducten en mag bijvoorbeeld vanillevla weer vanillevla heten”, vertelt Fred Hakvoort. “En in de fenolen zitten ook antioxidanten.”

Familiebedrijven gezocht

Alle processen en producten zijn gepatenteerd. “We zijn met Miscancell begonnen in een lege fabriekshal op de Kleefse Waard in Arnhem. Met een beetje steun en eigen geld konden we op kleine schaal al deze grondstoffen produceren”, legt Fred Hakvoort uit. “Maar nu zijn we zover dat we de productiecapaciteit willen uitbouwen en daar hebben we 45 miljoen voor nodig.” Samen met Deloitte gaat Miscancell op zoek naar investeerders, banken en fondsen bij de overheid. “Het liefst werken we met familiebedrijven die dezelfde duurzame beleving hebben als wij en de wereld een beetje beter willen maken. We moeten innoveren en creatief zijn. Dat kunnen we heel goed in ons kleine landje. Vervolgens kunnen we de ideeën exporteren naar landen waar de productiecapaciteit veel hoger kan liggen.” Hij verwacht overigens dat de investering in drie jaar terugbetaald kan zijn en dat is natuurlijk opmerkelijk kort. «

BKC bv
Nano 7, 6902 KD Zevenaar
Telefoon 0316 - 74 07 77
E-mail info@bkcbv.nl www.bkcbv.nl

Tekst en fotografie: Dick Leseman

Interessant artikel? Deel het: