The Economic Board circulair bouwen: Minder CO2 meer bouwen
3 april 2024 11:35
V.l.n.r.: Bernd Hendriksen, Christiaan Holland en Bea Schouten bij de ‘oogstplaats’ van materialen.
Met bovenstaande slogan van New Horizon vent de gemeente Wijchen uit hoe ze invulling geeft aan circulariteit; door het ‘oogsten’ van materialen uit het voormalige gemeentehuis voor hergebruik. Bouwen, herbouwen en renoveren moet duurzaam en circulair worden. De ambities zijn stevig, voor realisatie hebben we iedereen nodig; opdrachtgevers, bouwers, kennisinstellingen en geschikt personeel.
Bea Schouten ontvangt ons in het Huis van de gemeente in Wijchen. Ze is als wethouder Klimaat en energie, Welzijn en gezondheid, WMO en jeugdzorg, Sport, Kunst, Cultuur en recreatie verantwoordelijk voor een brede portefeuille. Daarnaast coördineert ze, als speerpunttrekker van circulaire bouw en infrastructuur van de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen, activiteiten op het gebied van circulaire bouw en infrastructuur. Zelf omschrijft ze zich als een ambassadeur die rentmeesterschap, duurzaamheid en circulariteit agendeert en uitdraagt.
Concreet en lokaal
Een concreet voorbeeld van circulariteit bevindt zich op loopafstand van haar huidige werkplek. In het voormalige gemeentehuis worden, in opdracht van de gemeente, door New Horizon materialen ‘geoogst’ volgens het principe van ‘urban mining’. “De materialen worden uit het gebouw gehaald en binnen het netwerk van New Horizon opnieuw gebruikt”, vertelt Schouten. “Op deze manier ontstaan er connecties tussen bedrijven die een nieuwe bestemming voor bestaande materialen vinden. Dergelijke netwerken en marktplaatsen, waar ‘oogsters’ en (her)gebruikers elkaar vinden maken circulariteit concreet en geven soortgelijke initiatieven een duw in de rug. Daarnaast heeft de Groene Metropoolregio plannen voor het opzetten van marktplaatsen waar bijvoorbeeld boeren en bouwers elkaar kunnen treffen, daar werken wij als gemeente graag aan mee.” “Bij de aanbesteding van de bouw van een nieuwe woonwijk in Wijchen sturen we op duurzaamheid en circulariteit. We vragen de projectontwikkelaars van de twee grootste nieuwbouwprojecten in onze gemeente een bijdrage van tienduizend euro per vrije sector woning die zij in deze projecten bouwen. Dit geld komt terecht in het Woonfonds. Vanuit dit fonds wordt de leefbaarheid van bestaande woonwijken die dit het hardst nodig hebben verbeterd, onder andere door deze wijken te verduurzamen en van meer groen en minder steen te voorzien.”
Speelveld
Circulariteit is een belangrijk aspect van duurzaam bouwen, onderhouden en renoveren van woningen. Schouten: “Volgens de Woondeal tussen Rijk, provincie Gelderland en 18 gemeenten, moeten er in de regio Arnhem-Nijmegen tot 2040 duizenden woningen bijkomen, waarbij duurzaamheid, circulariteit en leefbaarheid zwaar meewegen. Vanaf 2030 wil de regio Arnhem-Nijmegen minimaal vijftig procent circulair bouwen om in 2050 een circulaire leefomgeving te realiseren. Dat is het speelveld. De speelruimte daarbinnen wordt onder meer bepaald door juridische -, financieel economische mogelijkheden, scholing en de arbeidsmarkt.”
Bij circulair bouwen zijn de materialen opnieuw te gebruiken op hetzelfde niveau
Deze ambitie realiseren vereist een diametraal andere mindset wat betreft materiaalgebruik, scholing en beleidsmatige ondersteuning wat betreft het bouwen en inrichten van de leefomgeving. Als opdrachtgever heeft de overheid hierin een belangrijke trekkers- en voorbeeldrol.
Bouw van de toekomst
“De traditionele woningbouw overheerst nog, maar wordt uit oogpunt van uitputting van grondstoffen, milieu- en gezondheidsbelasting een uitdaging. De bouw van de toekomst is modulair, circulair en biobased”, aldus een stellige Bernd Hendriksen. Hij is medeoprichter van mHome, een Nijmeegse bedrijvencombinatie die biobased modulaire woonunits ontwikkelt, financiert en bouwt. “De voordelen zijn evident. Bij circulair bouwen zijn de materialen opnieuw te gebruiken op hetzelfde niveau. Daarnaast is er van elk materiaal een paspoort met herkomst en samenstelling. Bij biobased bouwen komt daar het element bij dat er enkel ‘hergroeibare’ materialen worden gebruikt, zoals hout, houtvezel en metisse. Modulair bouwen heeft als grote voordeel dat de modules seriematig worden vervaardigd in een fabrieksmatige werk- en procesomgeving. De CO2 uitstoot en de overlast op de bouwplaats is praktisch nihil, want we plaatsen de gebouwen in enkele dagen. Daarnaast zijn de modules in vele varianten te schakelen, waardoor een gebouw kan groeien of krimpen naargelang te behoeften van de gebruikers.”
Nu is deze bouwwijze nog een niche. Hendriksen: “De kunst is over het omslagpunt in volume te raken, waardoor de kosten dalen en het concept nog aantrekkelijker wordt voor opdrachtgevers.” Dat circulaire en biobased concepten enkel geschikt zouden zijn voor het bouwen in kleine oplage bestrijdt Hendriksen: “De materialen zijn voorhanden, productiemethode bepaalt hoe snel je kunt opschakelen in bouwvolume, we werken al in opdracht van woningbouwcorporaties en zorginstellingen”. “Belangrijk is om te laten zien dat circulair bouwen gewoon kan. Projectontwikkelaars en gebruikers moeten concreet kunnen zien en ervaren hoe een circulair huis er uitziet, hoe het wordt gebouwd en wat op termijn ook de financiële voordelen zijn. Dat trekt partijen over de streep. Met de ambitie van de Woondeal groeien we naar die situatie en dat omslagpunt toe.”
Hier groeien huizen
Christiaan Holland, directeur van Hub Holland en kwartiermaker bij Via-T trekt het circulaire bouwperspectief breder. “Bij circulair en biobased bouwen zie ik ook een grote rol voor de agrarische sector wat betreft het verbouwen van bouwgrondstoffen zoals hout, vlas en hennep. In De Liemers loopt een proef waarbij agrarische bedrijven biogas leveren aan steenfabrieken. Hierdoor ontstaat een duurzame kringloop en een alternatief verdienmodel. Dergelijke initiatieven kun je als provincie en The Economic Board ook ondersteunen. Zo kan er naast een agrofood een agrohome sector groeien van verbouwen, verwerken en gebruiken. Ik zie de slogan al voor me: ‘Hier groeien huizen’. Het is een kringloop die een verdienmodel kan worden voor alle partijen en aan de kennis en kunde hieromtrent wordt hard gewerkt.”
Wat betreft kennis en kunde rond circulair bouwen is Holland als Via-T kwartiermaker het aanspreekpunt. “Via-T is het kenniscentrum voor innovatie, duurzaamheid, circulariteit en vakmanschap voor de toekomstbestendige bouw. Concreet gebeurt dat door samenwerking tussen beroepsonderwijs en bouw- en installatiebedrijven door nauwe samenwerking met mbo, hbo en wo draagt Via-T bij aan kennisontwikkeling over toekomstbestendig bouwen en zorgt dat regionale MKB bedrijven van deze kennis gebruik kunnen maken. Daarnaast zorgt het voor meer ‘timmermannen van de toekomst’ met de juiste skills.”
“Startpunt was de Nijmeegse Hubertushal. Momenteel is Via-T in transitie en huist tijdelijk aan de Streekweg in Nijmegen, in afwachting van nieuwbouw in Nijmegen West. Hier krijgen trainingsfaciliteiten, exposities van de nieuwste technieken en innovaties voluit hun plek. Maar Via-T is meer dan een fysieke locatie, het is een gemeenschap waarin partners samenwerken. Er zijn nu 50 partijen aan boord”, schetst Holland.
“Een ding is wel duidelijk, duurzaam en circulair bouwen vereist een totaal nieuwe aanpak: andere werkprocessen, nieuwe methoden en technieken, het gebruiken van andere materialen, andere logistiek en het opleiden van vakmensen vanuit een duurzame optiek. Mbo en hbo opleidingen geven daar al wel mondjesmaat invulling aan in hun onderwijscurriculum. De nieuwe optiek en aanpak sijpelt door in de werkpraktijk, maar Via-T gaat het tempo en de invloed ervan stevig opschroeven.”
De duurzame en circulaire ambities van de Woondeal realiseren is een Tour de force. Holland noemt het ‘de grote verbouwing’. Lokale initiatieven in samenhang met regionale samenwerking tussen partijen vormen de basis, ze geven handen en voeten aan de grote omslag in denken en doen die al werkende moet worden gerealiseerd. Wordt vervolgd. «
The Economic Board is een samenwerkingsverband tussen overheid, kennisinstellingen en bedrijven in de regio Arnhem-Nijmegen. Doelstelling is de economische ontwikkeling van de regio te stimuleren ter versterking van de brede welvaart. De focus ligt hierbij op Energy, Health, Hightech en Food en de belangrijke speerpunten slimme duurzaamheid, arbeidsmarkt en AI.
The Economic Board Regio Arnhem Nijmegen
Toernooiveld 300, 6525 EC Nijmegen
Telefoon 085 040 9980
bureau@theeconomicboard.com
www.theeconomicboard.com
Tekst en fotografie Huub Luijten
Reacties op dit artikel
Reactie plaatsen? Log in met uw account.