Leren van het verleden om het heden en de toekomst te begrijpen

7 juli 2020 11:44

• Bedrijfsreportages

In het Nederlands Openluchtmuseum kunnen we de geschiedenis van onze voorouders en het cultureel erfgoed zien en beleven. Of zoals ze het op hun website zeggen: “In authentieke gebouwen, voorwerpen en ware verhalen vangt het Openluchtmuseum de geschiedenis van ons alledaagse leven.” In het jaarthema ‘Ontmoet mij’ zeggen ze het ook mooi: “Ontmoeten is van alle tijden: het verleden, het heden en de toekomst. Het draait om diverse mensen, met ieder hun eigen verhaal.” Wat kunnen we nu leren uit het alledaagse leven van vroeger, hoe heeft het zich ontwikkelt naar ons huidige bestaan en welke strategieën geeft dat ons voor de toekomst? Teus Eenkhoorn (directeur) en Elisabeth van Overloop (Hoofd Development) vertellen over deze kruisbestuivingen tussen toen, nu en straks.

Het Openluchtmuseum is meer dan een unieke verzameling van historische gebouwen uit heel Nederland. Meer dan alleen wat molens en boerderijen, een tramremise en een zuivelfabriek. Al geruime tijd vinden op diverse locaties in het park demonstraties plaats, waar je zelf ook aan de slag mag en dat maakt dat het Openluchtmuseum meer en meer een beleving wordt. Daarnaast is het museum sinds 2017 uitgebreid met de Canon van Nederland, die je ‘in 50 vensters meeneemt langs de belangrijkste gebeurtenissen, personen en voorwerpen die bijgedragen hebben aan het Nederland waar we nu wonen’. Een overweldigende hoeveelheid informatie met teksten, foto’s, animaties en films langs de kenmerkende feitelijkheden uit de Nederlandse historie. Meer dan één bezoekje waard.

Naoorlogse periode

Twee jaar geleden trad Teus Eenkhoorn aan als directeur. In zijn analyse van het Openluchtmuseum viel hem op dat er nauwelijks iets te vinden is over de naoorlogse periode vanaf 1950 tot nu. “Er lag een groot plan om aan de noordrand van het park een ensemble te bouwen van onder meer Het Dorp van Mies Bouwman, een moskee, een portiekflat, een schooltje en een rijtjeswoning om de naoorlogse periode in kaart te brengen”, schetst Teus Eenkhoorn. “Het prijskaartje voor deze plannen oversteeg de 40 miljoen en die reserves hebben we niet.” Zo’n plan laat goed de positieve en negatieve kant van de afgelopen decennia zien volgens Eenkhoorn. “Denk aan een woning voor iedereen, de welvaartsverdeling, hygiëne en gezondheid als positieve effecten, maar denk ook aan de overvloedige productie, consumptiegedrag, verspilling en welvaartsziektes.”

Verleden als spiegel voor toekomst

Maar het Openluchtmuseum kijkt ook verder. “We willen graag in discussie over de naoorlogse periode en wat dat betekent voor onze toekomst. Dus de periode van 1950 tot 2050. Een aantal grote partners toonde al interesse, zoals Pleyade vanwege de zorg, maar partners uit de woningbouw, of bijvoorbeeld Gazelle en Arcadis”, somt Teus Eenkhoorn op. Een hele lijst van geïnteresseerde partijen die mee willen denken over deze etalage van de toekomst. “Veel van de oude ambachten die we laten zien zijn doordesemt van circulair denken. Bijvoorbeeld de rosoliemolen; die maalt het graan dat hier verbouwd wordt en perst daar de olie uit en de koeken die we daarvan overhouden is voer voor onze schapen. Bij heel veel van dergelijke ambachtelijke processen vindt geen verspilling plaats.” Hij benadrukt dat vroeger niet alles beter was, maar dat het vooral een spiegel kan zijn. “Leer van het verleden en pas het toe in de toekomst.”

Huis van de toekomst

De eerste aanzet tot die discussie vond plaats in november 2019 toen het Openluchtmuseum een kick-off organiseerde van het Huis van de Toekomst, een nieuw te bouwen paviljoen. “Zowel bedrijven als kennisinstituten toonden grote interesse voor dit kruispunt tussen heden, verleden en toekomst”, verduidelijkt Elisabeth van Overloop. “In het paviljoen willen we meerdere toekomstscenario’s uitwerken op het gebied van circulariteit, duurzaamheid en waterbeheer bijvoorbeeld.” Teus Eenkhoorn vult aan: “Het gaat over leefbaarheid en over de transitieopgave waar we voor staan.” Het Openluchtmuseum wil dat graag in co-creatie doen met het bedrijfsleven en kennisinstituten. “We willen de dialoog stimuleren en een breed netwerk opbouwen. De bedoeling is dat het paviljoen een ontmoetingsplek wordt waardoor ook bezoekers meer gaan nadenken en meedenken over de transitie en de consequenties voor het dagelijks leven.”

Twee speerpunten

“De twee kernbegrippen die we hanteren zijn duurzaamheid en identiteit. Duurzaamheid betreft meer de materiele kant en hoe je dat toepasbaar kunt maken. Identiteit gaat meer over de menselijke maat en zaken als diversiteit en inclusiviteit”, legt Teus Eenkhoorn uit. “We zijn het museum van het verleden, maar we willen een brug slaan naar het heden en de toekomst. Enerzijds op het gebied van transitiethema’s en anderzijds op het gebied van de samenleving en het dagelijks leven”, scherpt Elisabeth van Overloop aan. Het Nederlands Openluchtmuseum is al sinds 2010 in het bezit van het internationale keurmerk de gouden gradatie van de Green Key. Maar op het gebied van duurzaamheid is nog voldoende te winnen. “We moeten dat wiel niet zelf uitvinden, we moeten dat vooral doen in co-creatie met onze partners”, vindt ze. Met andere woorden het Openluchtmuseum zet graag de deur open voor bedrijven die hierin willen participeren.

Zelf nadenken

Een mooi voorbeeld van zo’n samenwerking is het Linen Project van ArtEZ. Vlas is een gewas dat van oudsher in Nederland verbouwd wordt en waar een hoogwaardig linnen van gemaakt kan worden. Studenten van de modeacademie hebben in het Openluchtmuseum vlas geteeld en gewonnen. Vervolgens maakten ze er linnen van voor de productie van onder andere T-shirts. “Dit project is onder meer mogelijk gemaakt door het bedrijfsleven. Dus wij zijn uitdrukkelijk op zoek naar driehoeken tussen het museum, een kennisinstelling en het bedrijfsleven”, benadrukt Elisabeth van Overloop. Bedrijven die expliciet op zoek zijn naar projecten rondom de circulaire economie kunnen aankloppen. “Als je een mooi maatschappelijk verhaal hebt, dan kun je bij ons een groot publiek bereiken. “Ik heb op een congres een presentatie gezien van een Ierse organisatie over een spel voor kinderen over de foodprint. Het lijkt me geweldig om iets dergelijks te ontwikkelen voor de Nederlandse realiteit in samenwerking met verschillende bedrijven”, zegt Teus Eenkhoorn. “Maar we willen vooral bedrijven zelf laten nadenken over wat en hoe. We brengen ze graag samen in ons park.” «

Nederlands Openluchtmuseum
Hoeferlaan 4, 6816 SG Arnhem
Telefoon 026 – 357 61 11
www.openluchtmuseum.nl

Tekst en fotografie: Dick Leseman

Interessant artikel? Deel het: