FSFE komt met groene roadtrip door Friesland
7 september 2018 15:45
Het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE) investeert jaarlijks in projecten op het gebied van duurzame energie en energiebesparing in Friesland. In 2017 investeerde het fonds in totaal 17 miljoen euro in 14 nieuwe projecten. Jaarlijks toont het fonds in een korte film de nieuwe projecten, maar in 2018 – het jaar waarin Leeuwarden-Fryslân de titel culturele hoofdstad dragen – besloot men in een film uit te beelden waarom de investeringen in schone energie van belang zijn voor Friesland.
In de korte film speelt onder andere Eric Ennema van Omrop Fryslân de rol van platte ondernemer Paul die gedurende een reis door Fryslân langzaam overtuigd raakt van de noodzaak van schone energie. In eerste instantie is Paul uitermate sceptisch, maar na de confrontatie met enkele duurzame ondernemers en hun projecten komt hij langzaam tot inkeer, koopt hij een elektrische auto en is zijn nieuwe motto: ‘Zin in de toekomst!’
Michel Hendriks, directeur van het FSFE legt uit: “Het is uiteraard een film met een knipoog. De serieuze boodschap is echter dat we enkele vooroordelen wegnemen en vooral laten zien dat het al uit kán, ook en wellicht juist in Fryslân. De sceptische ondernemer Paul begrijpt na zijn rondreis dat iedereen een steentje bij moet dragen om de opwarming van de aarde zoveel mogelijk te beperken. Hij blijft alleen aarzelen, omdat hij zich realiseert hoeveel samenwerking er wel niet nodig is omdat te bereiken. Daar is hij sceptisch over, want hij is er vast van overtuigd dat de mens een egoïstisch roofdier is. Een kennismaking met het netwerk rondom Places of Hope, waar al ontzettend veel gebeurt, opent hem wat dat betreft de ogen. Maar goed, dat de energie-transitie ook veel zakelijke kansen biedt is vervolgens een hele mooie bijvangst natuurlijk, zeker voor iemand als Paul.”
De drie duurzame ondernemers waar de tocht langs gaat zijn Ids Schaap van Schaap Biogas Tirns BV, Jan Vriesinga van HappyWhale en Gerard van der Schaar van MG Energy Systems BV. Deze ondernemers leiden alle drie een onderneming waarin duurzaamheid centraal staat en waarin FSFE een belangrijke rol speelt qua financiering en ontwikkeling van hun projecten.
Hoe mest en biomassa leiden tot groene energie
Op de vraag aan Ids Schaap wat hij met Schaap Biogas Tirns BV precies doet, antwoordt hij: “Ik maak biogas. We zetten mest en biomassa, reststromen uit de levensmiddelenindustrie en de diervoederindustrie, om in hernieuwbare energie. Dat kent twee ‘smaken’: zowel hernieuwbare elektriciteit, ook wel groene stroom genoemd, als hernieuwbaar gas, ook wel groen gas genoemd.”
In grote tanks worden mest en biomassa met elkaar vermengd tot één vloeibare massa, waarna het in een zuurstofloze omgeving vergist wordt tot biogas. Van het biogas wordt zowel stroom als gas gemaakt.
Biomassa is heel divers aldus Ids: “Het bestaat uit plantresten wat bij tuinders vandaan komt, plantaardige vetten en oliën uit de levensmiddelenindustrie, reststromen uit de biodieselindustrie, afgekeurd veevoer en nog meer producten die niet meer bruikbaar zijn voor consumptie.” Volgens hem is het eigenlijk de opvolger van de compostering.
Ids: “Met compostering gebeurt precies hetzelfde; alleen gaat dan het gas, het methaan, de lucht in. Sinds ongeveer vijftien jaar zijn daar de vergisters voor in de plaats gekomen die ook de organische stoffen afbreken, maar daarnaast het methaan opvangen waar het biogas van gemaakt wordt.”
De elektriciteit en het gas worden afgenomen door de energiemaatschappijen, die het als groene stroom en groen gas verkopen. Daarnaast wordt een gedeelte van de elektriciteit ook verkocht aan Friesland Campina die daarmee haar melkproductie vergroent.
Het gas van Schaap Biogas wordt geënt in het aardgasnet van Sneek: “Als wij ons gas een kleurtje zouden meegeven, dan zou een gedeelte van Sneek dat kleurtje uit hun gasfornuis krijgen.”
Rest de vraag hoe biogas omgezet wordt in stroom. Ids: “Het biogas wordt verbrand in een grote motor die een generator aandrijft, waardoor er stroom opgewekt wordt.”
Omdat de installatie van zijn bedrijf in verband met omwonenden geen geur- en geluidshinder mocht veroorzaken had Ids een extra financiering nodig die door de ‘normale’ banken als te risicovol gezien werd. De mensen van FSFE zagen wél mogelijkheden en met hun investering is de installatie technisch zodanig aangepast dat Schaap Biogas nu kan vergisten zonder overlast te veroorzaken.
Ids beschrijft zijn rol in de film dan ook als de ‘biogasboer’ die schone energie maakt zonder overlast, wat volgens hem heel goed past bij het thema van ‘Places of Hope’. Hij is van mening dat de samenwerking van zijn bedrijf en het FSFE een voorbeeldproject kan zijn voor vergelijkbare projecten
“Duurzaamheid hoeft niet persé duurder te zijn”
HappyWhale, opgericht in 2016, heeft als doelstelling om de waterrecreatie te verduurzamen, wat het bedrijf bewerkstelligt door middel van de verhuur van elektrische sloepen.
Eigenaar Jan Vriesinga vertelt dat er momenteel 62 sloepen in de verhuur zijn, verdeeld over 17 locaties in Friesland. Daarmee is het bedrijf de grootste elektrische sloepenverhuurder in de provincie en Jan heeft de ambitie om dat uit te breiden in de rest van Nederland.
Het werkt volgens hem heel simpel: “We zijn online bereikbaar waardoor men heel eenvoudig kan boeken via een inzichtelijk beschikbaarheidsprogramma waarna de sloep direct met iDeal gereserveerd wordt. Via de eigen mobiel kan de huurder de sloep aan- en uitzetten. Verder is er een app met vaarroutes. Daar kun je ook op zien wat de status van de batterij is en hoe ver je nog kunt varen. We hebben een soort van ‘commandocentrum’ met een callcenter, zodat de huurder ten alle tijden kan bellen als er iets aan de hand is. En om de mensen zo’n prettig mogelijke ervaring op het water te geven, zijn er zwemvesten beschikbaar, is er een drankenpakket en kan men digitaal een lunch bestellen.”
Naast alle comfort wordt de basis voor die prettige ervaring gelegd door de sloep zelf, wat je als huurder direct ervaart. In stilte door de natuur varen geeft een hele andere vaarbeleving dan wanneer je dat doet in een conventionele dieselsloep. Verder doen de sloepen van HappyWhale qua snelheid zeker niet onder voor de gemiddelde motorboot op fossiele brandstof.
De elektrische sloep is op zich niet nieuw, denk aan de Fluisterboten in Giethoorn, maar is naar Jan zijn smaak nog niet écht doorgebroken en hij wil daar met zijn bedrijf verandering in brengen. Hij heeft het idee dat het over een aantal jaren geen vraag meer is of je ‘elektrisch het water opgaat’, maar dat het dan heel normaal geworden is. Hij vertelt daarbij dat Friesland ook steeds meer inzet op verduurzaming op het water en dat het aantal ‘Electric Only Zones’ gestaag groeit.
Omdat naar zijn zeggen de traditionele banken en leasemaatschappijen nog niet helemaal zijn ingesteld op duurzame projecten in de watersport, kwam Jan op zijn zoektocht naar een financierder voor zijn project in aanraking met het FSFE: “De organisatie heeft een hele duidelijke doelstelling die ze, wat mij betreft, ook waarmaken. Enerzijds maken ze duurzame projecten mogelijk en anderzijds hebben ze de werkgelegenheid in Friesland heel hoog in het vaandel staan. Door hun financieringen in de meest uiteenlopende projecten hebben ze behoorlijk wat arbeidsplaatsen weten te creëren.”
Jan aarzelde geen moment toen hij door FSFE gevraagd werd om te figureren in ‘Places of Hope’, want hij vindt het belangrijk dat duurzaamheid onder de aandacht van de mensen gebracht wordt. Daarbij heeft hij een duidelijke boodschap: “Duurzaamheid hoeft niet persé duurder te zijn. Het kan zelfs goedkoper zijn en het heeft sowieso veel voordelen om dingen duurzaam te doen. Denk bijvoorbeeld aan de veel intensievere natuurbeleving als je in een elektrische sloep vaart en het feit dat je geen brandstofkosten hebt.”
Van een ziekenhuis in Mali tot en met een superjacht in Italië
Gerard van der Schaar legt uit dat de letters M en G in de naam van MG Energy Systems BV voor Mark en Gerard staan. Samen met compagnon Mark Scholten studeerde hij in 2006 af bij een waterdesinfectiebedrijf. “In die tijd zagen we de ‘Frisian Solar Boat Challenge – Elfstedentocht’ en kregen direct het idee dat we daar wel iets mee konden. We hebben toen met een groep vrienden, die we nog van school kenden, een stichting opgestart, sponsors gezocht, een zonneboot gebouwd en uiteindelijk in de race van 2008 een vierde plaats in de topklasse behaald”, aldus Gerard.
Met de kennis en ervaring vanuit de Frisian Solar Challenge zijn Gerard en Mark in 2009 gestart met MG Energy Systems waarmee ze Lithium-ion batterijopslagsystemen ontwikkelen en produceren.
Al snel kwam er een medewerker bij en inmiddels zijn ze 3 bedrijfspanden verder, werken er 14 mensen in het bedrijf en weten ze elk jaar hun omzet te verdubbelen ten opzichte van het jaar daarvoor.
Naast het bedrijf hebben ze nog steeds hun zonneboot-team. In 2009 wonnen ze hun eerste race. Die lijn werd voortgezet, met soms een tweede en meestal een eerste plaats, tot en met dit jaar waarin ze de race weer gewonnen hebben. Gerard: “Het is het visitekaartje van ons bedrijf waarmee we laten zien wat we kunnen. Onze eerste boot had een topsnelheid van 18 en de laatste van 52 kilometer per uur.”
Met hun zonneboot, en dus met hun bedrijf, laten de mannen zien dat je slim met energie om kunt gaan; dat je zonne-energie kunt opwekken, opslaan en er voortstuwing mee kunt realiseren.
De Lithium-ion accusystemen van MG Energy Systems vinden hun aftrek over de hele wereld. Victron Energy, wereldmarktleider in producten voor autonome stroomvoorziening, is hun vaste klant. Maar ze leveren ook kleinschalig op maat gemaakte accusystemen. Hun klanten zijn daarin divers: van een ziekenhuis in Mali wat daardoor autonoom, dus onafhankelijk, kan draaien op zonne-energie tot en met de eigenaar van een superjacht in Italië. Maar ook dichterbij huis, zoals Rederij Doeksen waar het bedrijf voor de nieuwe veerpont een accusysteem geleverd heeft. Met het FSFE ontwikkelt MG momenteel 5 grote batterij systemen met als doel om het algemene energienet in Friesland in balans te houden. Nu gebeurt dit in balans houden nog door kolencentrales harder en zachter te laten branden. Dit is niet alleen economisch onlogisch maar ook zeer milieuonvriendelijk.
Gerard: “We zitten nu op het punt dat de jarenlange ontwikkelingen zich echt beginnen uit te betalen doordat de productie omhoog gaat en we de accu’s in grotere aantallen wegzetten. Zon- en windenergie is bijna complementair aan de gasgestookte centrales, maar opslag is daarbij wel cruciaal omdat de natuurlijke bronnen nu eenmaal niet altijd aanwezig zijn, waardoor er dus goede accusystemen noodzakelijk zijn.”
Tekst: Leo Singor
Reacties op dit artikel
Reactie plaatsen? Log in met uw account.