Experts BDO dragen bij aan succesvolle bedrijfsoverdracht

12 oktober 2023 11:48

• Bedrijfsadvies

“BDO houdt bij bedrijfsopvolging altijd rekening met de continuïteit van het bedrijf en de harmonie binnen de familie”. Dat zegt Machiel Gosschalk, Next gen leider en senior manager bij BDO Accountancy, Tax & Legal in Arnhem.

Tachtig procent van de klanten van BDO zijn familiebedrijven. Dit zijn kleinere bedrijven, zoals de bakker om de hoek, maar ook de grootste toonaangevende familiebedrijven weten BDO goed te vinden. Familiebedrijven zijn samen goed voor 51% van ons Bruto Nationaal Product en zorgen voor 49% van de werkgelegenheid in dit land. Als marktleider op dit gebied heeft BDO specifieke kennis voor familiebedrijven die steeds meer gevraagd wordt. BDO heeft alle expertise in huis om een bedrijfsopvolging te doen slagen. “Dat is nodig ook, als je kijkt naar het hoge percentage familiebedrijven dat er niet in slaagt om over drie generaties de opvolging goed te laten verlopen. Het komt helaas vaak voor dat het dan eindigt in een bedrijfsbeëindiging”, zegt Bernard de Vree, manager belastingadviseur bij BDO.

Toekomstgericht

Omdat bedrijfsopvolging een ingewikkelde en soms precaire zaak is, beperkt het adviseurschap van BDO zich niet tot het jaarlijks gereed maken van de jaarrekening. De adviseurs zoeken actief het gesprek op over de toekomst van het bedrijf, de toekomst van de familie en de combinatie van het bedrijf en de familie. In eerste instantie liggen daarbij alle opties open en is een bedrijfsoverdracht slechts een middel. Het doel is volgens BDO altijd de balans te bewaren tussen harmonie binnen de familie en continuïteit van het bedrijf. Hoe zien we de toekomst en welke rollen zien we nou echt met zijn allen voor ons (los van de centen). Zodoende gaan zij verder dan alleen de financiën, fiscaliteit en juridische documenten goed regelen.

"Zorg met oog op de toekomst dat de juridische structuur van het bedrijf optimaal en flexibel is"

Opties

Het doel is om tot een duurzaam en goed eindresultaat te komen, zowel voor de familie als voor het bedrijf. Machiel schetst twee opties: het bedrijf te gelde maken; verkopen dus, óf het binnen de familie overdragen. Bij de overdracht binnen de familie spelen vragen als: wie wordt de opvolger, welke selectiecriteria passen we toe, werken we alleen met actieve aandeelhouders (die in het bedrijf werken) of ook met passieve aandeelhouders?

“Er is geen goed of fout antwoord op al deze vragen. Iedere familie is nu eenmaal anders. Door in gesprek te gaan bepalen we samen met de familie precies het doel van de bedrijfsoverdracht en kijken we hoe we het financieel, fiscaal en juridisch kunnen regelen”, weet Machiel, die zelf uit een familiebedrijf komt.

“Aan veel mogelijkheden zit een fiscaal-juridisch haakje. Dat begint bij het opstellen van de benodigde overeenkomsten, daarnaast moet er al snel een waardering van de onderneming plaatsvinden waar de Belastingdienst mee akkoord gaat. Bij een overdracht binnen een familie zijn er veel belastingregels om rekening mee te houden, vooral als het gaat om een (gedeeltelijke) schenking van de onderneming. Het gaat al gauw over miljoenen. Bij dat soort bedragen wil je niet voor verrassingen komen te staan”, zegt Bernard.

Communicatie

Bedrijfsopvolging kent een wat ‘harde’ financiële, fiscale en juridische kant, maar zeker zo belangrijk is de ‘zachte’ kant van de zaak. In 60% van de gevallen waar een opvolgingstraject mis gaat, is dat te wijten aan slechte communicatie tussen de familieleden. Daarbovenop strandt er nog een kwart door onvoldoende voorbereiding. “Daarom is het zo enorm belangrijk om samen het doel van het bedrijf helder te hebben en om te bepalen hoe je als familie de komende vijf tot tien jaar met elkaar om gaat. De daadwerkelijke bedrijfsoverdracht is dan meer een middel”, zegt Machiel.

Gesprekken

In de gesprekken die Machiel met families voert, worden alle wensen, verwachtingen - maar soms ook frustraties - in kaart gebracht. Zo kan een kind liever uitgekocht willen worden. Of het wordt duidelijk dat twee broers niet met elkaar door een deur kunnen. In theorie kan ook het ene kind CEO worden, terwijl de ander in het magazijn belandt. Dat doet ook iets met de onderlinge verhoudingen. Hoe los je dat op? En krijgen de kinderen voldoende speelruimte van de overdrager om op hun eigen manier te gaan ondernemen? “Een familie kan voor 80% hetzelfde denken en dus op 20% van mening verschillen over de invulling van de toekomst van het bedrijf en ieders rol daarin. Als de familie bij elkaar is, spreekt niemand over de onenigheid. Het is de olifant in de kamer. Tijdens gesprekken op individueel niveau krijgen wij dat scherp en maken het vervolgens bespreekbaar. Dat kost tijd. Vandaar dat wij zeggen: begin ruim op tijd met dit soort gesprekken over de voorbereiding van de bedrijfsoverdracht. Want enkel financieel en fiscaal optimaal overdragen gaat niet goed als je die olifant niet benoemt”, vertelt Machiel. Hij geeft het voorbeeld van de vader die precies weet dat zijn oudste zoon het bedrijf over moet nemen en dat de dochter geen belangstelling heeft. Uit individuele gesprekken blijkt echter dat juist de dochter de aangewezen persoon is om leidinggevende te worden. De oudste zoon lijdt onder de hoge verwachtingen op dit gebied.

Ook vertelt Machiel over een vader van 70, die slapeloze nachten had over de bedrijfsopvolging. Beide zonen wilden de zaak overnemen, maar wie moest nou de baas worden? Uit gesprekken die Machiel voerde bleek evenwel dat de zonen heel verschillende ambities hadden. De één was geïnteresseerd in de dagelijkse leiding, terwijl het de ander juist ging om als vertegenwoordiger naar buiten te kunnen treden. Ze bleken dus complementair en uitstekend geschikt om samen het bedrijf over te kunnen nemen. Machiel ervaart dat het gemiddeld acht jaar kost om de bedrijfsopvolging goed te regelen. Zijn tip: begin op tijd. Bernard haakt daarop in: “Zorg met oog op de toekomst dat de juridische structuur van het bedrijf optimaal en flexibel is. Daardoor blijven een externe verkoop én een overdracht aan de kinderen mogelijk”. «

“Bij een overdracht binnen een familie zijn er veel belastingregels om rekening mee te houden”

Bedrijfsopvolgingsregeling

Daarmee brengt Bernard het gesprek op de Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR). Die regeling voorziet in vrijstellingen en doorschuifregelingen in de schenk- en erfbelasting en in de inkomstenbelasting bij een bedrijfsoverdracht. Dat is van groot belang voor de continuïteit van de onderneming. “Een vereenvoudigd voorbeeld: Stel dat je over je bedrijf van vijf miljoen, bij overdracht minimaal één miljoen aan belasting moet betalen. Dat kan alleen worden betaald als dat bedrag op een bankrekening staat. Juist bij familiebedrijven is dat zelden het geval, nagenoeg al het vermogen zit vast in het bedrijf. Dan leidt de belastingaanslag tot krimp van het bedrijf en dat wil je natuurlijk niet.” Om dat effect te voorkomen heeft de wetgever de BOR in het leven geroepen. Zo kan de acuut te betalen belastingaanslag sterk worden beperkt mits wordt voldaan aan de voorwaarden. De overdrager moet de onderneming voldoende lang in bezit hebben (1 jaar bij vererven en 5 jaar bij schenken), het bedrijf moet niet bestaan uit beleggingen maar uit een onderneming en de opvolger moet het bedrijf minstens vijf jaar voortzetten. Stel dat een geschonken onderneming na vier jaar wordt verkocht of beëindigd, dan herleeft de belastingaanslag en vervalt het belastingvoordeel van de BOR. Het is zeer waardevol om van de fiscale ins en outs bij bedrijfsovername op de hoogte te zijn. Tegelijk is de BOR een dermate complexe fiscale regeling dat het echt specialistenwerk is om alle fiscale oplossingen te kennen en toe te passen.

Tekst: Paul de Jager // Fotografie: Jacques Kok

Interessant artikel? Deel het: