Arbeidsmarkttekorten creatief aanvliegen

13 april 2022 12:27

• Personeel & organisatiemanagement

De bevolking vergrijst. Steeds minder jongeren kiezen voor een middelbare beroepsopleiding. De krapte op de arbeidsmarkt blijft groeien en grote maatschappelijke vraagstukken dringen zich op. Hoe pakken we de arbeidsmarktproblemen aan? ROC Nijmegen pleit voor vakmanschap en Leven Lang Ontwikkelen.

Volgens het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap daalt het aantal mbo’ers van 486.000 nu, naar 400.000 in 2030. Nog altijd kiezen steeds meer jongeren voor een hogere opleiding. De MBO krant van februari kopt: ‘Arbeidsmarkttekorten blijven groeien’. In het begeleidend interview beklemtoont hoogleraar Institutionele en juridische aspecten van de arbeidsmarkt, Ton Wilthagen, dat het hier om een collectief probleem gaat.

Breed aanvliegen

Die constatering onderschrijven ze bij ROC Nijmegen volmondig. Diana van Rooijen, Teammanager Toerisme, recreatie, luchtvaartdienstverlening en facilitair; Sjoerd de Valk, teammanager Horeca, Brood en Banket & Cas Spijkers Academie en Anja Hagenaars, directeur Zakelijke Dienstverlening- Hospitality- Veiligheid- VAVO en Leven Lang Ontwikkelen, kennen de praktijk. Ze betogen dat het probleem ‘breed aangevlogen’ moet worden, door samenwerking tussen overheid, ondernemers en onderwijs.

Met de focus op de opleidingen Toerisme, Luchtvaart & Recreatie, Horeca en Leisure schetsen ze de stand van zaken en de oplossingsrichting. “De genoemde opleidingen kampen al sinds 2016 met dalende studentenaantallen en dat heeft een aantal oorzaken”, opent Diana van Rooijen. “Hoewel er binnen de branches en bedrijven verschillen zijn, speelt het imago een rol, de waardering van vakmanschap. Tel daarbij de conjuncturele gevoeligheid van deze branches, veel seizoenswerk, magere arbeidsvoorwaarden plus de stillegging wegens Covid. Kortom, veel grijpt ineen en er is geen ‘one size fits all’ oplossing. Juist daarom is brede samenwerking belangrijk.”

“Toerisme, luchtvaart, brood en banket (restaurantkeuken) zijn branches waarin vakkennis vereist is, dat wordt ook erkend door werkgevers. Bij hospitality en in een deel van de horeca ligt dat anders”, schetst Anja Hagenaars het overkoepelend beeld. “In het hogere horeca-, hotel- en hospitality segment is de vraag naar en erkenning van vakkennis er wel, maar in een belangrijk deel niet. Hierbij wreekt zich ook dat werkgevers een lage organisatiegraad hebben. Opleidingsafspraken met Koninklijke Horeca Nederland zijn belangrijk, maar er opereren veel bedrijven buiten deze koepel. Bij hen overheerst vaak het ‘kort cyclisch’ benaderen van de arbeidsmarkt: mensen aannemen bij drukte en weer snel afscheid nemen als het tij keert. Veel horecapersoneel is daarom tijdens de Covid pandemie overgestapt naar andere branches en keert niet terug nu de beperkingen worden opgeheven.”

Flexibel

“Het begint ermee dat we mensen kunnen vinden en boeien voor mbo opleidingen. En dat we deze mensen samen met de bedrijven opleiden”, stelt Sjoerd de Valk. “Leven Lang Ontwikkelen sluit hierbij aan. Deze benadering gaat uit van permanent ontwikkelen en flexibiliteit en richt zich op alle leeftijden én alle beroepsgroepen. Werkzoekenden en mensen die nu in de bedrijven werken.” “Concreet betekent het dat we studenten opleiden voor mbo-certificaten die vakinhoudelijk en skills gericht zijn”, vult Anja Hagenaars aan. “Studenten kiezen in deze benadering hun vakken volgens een à la carte systeem. Uiteraard binnen een bepaalde bandbreedte, zodat de gekozen mbo-certificaten samen een stevig fundament vormen voor succes op de arbeidsmarkt. En ja, die student die bakker wil worden en daarin wil excelleren moet dat kunnen doen, maar veel studenten hebben een bredere interesse, weten nog niet precies wat ze kunnen en willen, die moeten we ook handvatten bieden. Bovendien sluit Leven Lang Ontwikkelen aan bij wat met name jongeren aanspreekt; flexibiliteit en beweegruimte in de werkomgeving en de werksfeer.”

Leven Lang Ontwikkelen past ook bij wat werkgevers wensen. Zo blijkt uit onderzoek van het UWV dat werkgevers naast vakkennis tevens algemene kennis, houding en gedrag belangrijk vinden. Conclusie: vaardigheden uit een voormalig beroep kunnen prima van pas komen in een toekomstige andere werkkring. Vaardigheden, of in hedendaags Nederlands ‘skills’, waar werkgevers veel belang aan hechten zijn klantgerichtheid, probleemoplossend vermogen, goed kunnen samenwerken, aanpassingsvermogen en digitale vaardigheden. Op basis daarvan opleiden biedt een betere kans op de arbeidsmarkt. Werkgevers kunnen breder werven en werkzoekenden kunnen breder solliciteren met kans op succes, omdat ze relevante ervaring hebben opgedaan in een andere beroep of branche.

Vinden en binden

“Om personeel te vinden en binden zijn er andere inspanningen nodig”, vindt Diana van Rooijen. “Werkgevers zullen zich moeten openstellen voor een meer divers personeelsbestand, zowel in leeftijd als achtergrond, ervaring, vakkennis en vaardigheden en wensen. De bedrijfscultuur en goed werkgeverschap wegen zwaar voor de aantrekkingskracht van bedrijven. Dan hebben we het over het imago en dat is voor studenten belangrijk. Ze zien en horen van leeftijdgenoten hoe het is om in een bepaald bedrijf te werken.”

Terugkomend op de opleidingen Toerisme, Luchtvaart & Recreatie, Horeca en Leisure merkt Sjoerd de Valk op: “Waar de automatisering en digitalisering in met name de zakelijke dienstverlening sterk is, is dat in deze branches niet het geval. Gastvrijheid, ofwel hospitality, gaat over direct menselijk contact en dergelijke vaardigheden zijn ook in andere branches belangrijk, bijvoorbeeld in de detailhandel. Studenten gastvrouw/-heer in de luchtvaart hebben stage gelopen in andere sectoren, tot ieders tevredenheid.”

Zichtbaarheid, direct contact en een positief imago, het zijn ook voor ROC Nijmegen belangrijke ingrediënten om als opleider voor studenten aantrekkelijk te zijn. “Studenten werven begint vroeger en op andere plekken”, zegt Anja Hagenaars. “Zo presenteren we ons tijdens de Zomerfeesten 2022 voor het eerst met een ROC podium, waar studenten voor kinderen en jongeren van 14 tot en met 17 jaar activiteiten gaan verzorgen. Zo wordt ons mbo op een andere manier zichtbaar voor een breed publiek. Zowel het beroepsonderwijs als werkgevers zullen op nieuwe manieren moeten laten zien wat ze te bieden hebben. Liefst gezamenlijk.” «

ROC Nijmegen
Campusbaan 6 6512 BT Nijmegen
Telefoon 024 - 890 4500
E-mail info@roc-nijmegen.nl
www.roc-nijmegen.nl

Tekst en Fotografie: Huub Luijten

Interessant artikel? Deel het: